Πεζοπορώντας στις ακτές του Μαλιακού:

Του Στέφανου Σταμέλλου*

1^η μέρα, 5 Αυγούστου: από τα Καμένα Βούρλα στην Παραλία του Μώλου

Έφθασα με το λεωφορείο στα Καμένα Βούρλα απόγευμα της Τρίτης και ξεκίνησα από την είσοδο της κωμόπολης, λίγο πριν το κάμπινγκ του ΕΟΤ, για να καταλήξω στην Παραλία του Μώλου σε 4,5 περίπου ώρες. Έτσι άρχισε αυτή η ασυνήθιστη περιπλάνηση, εκτεταμένη και πλούσια σε πληροφορίες και εμπειρίες, που ακόμα τη νοσταλγώ.

Επηρεασμένος ίσως από τις διάφορες αρνητικές εμπειρίες για τον Μαλιακό, από την πρώτη στιγμή προσανατολίστηκε η σκέψη και η παρατήρηση στα κακώς κείμενα και στη ρύπανση. Τα πλαστικά παντού, η εικόνα του εγκαταλειμμένου κάμπινγκ του ΕΟΤ με την μιζέρια που εκπέμπει, ο κάθετος φράχτης με ψηλή σήτα μέχρι το κύμα στο ύψος του κάμπινγκ και οι τεράστιες μάζες των ξερών φυκιών στις παραλίες, ήταν οι πρώτες αρνητικές εικόνες. Δεν μπορώ να δεχθώ παράλια περιοχή, που υποτίθεται φιλοδοξεί να κερδίσει μια τουριστική θέση, να παρουσιάζει τέτοια εικόνα στην καρδιά της σεζόν και δίπλα στη λουτρόπολη.

Δεν μπορεί επίσης να πει κανείς ότι η θάλασσα στην Παραλία του Καινούργιου είναι από τις καλύτερες. Όμως, η προσπάθεια για βελτίωση της κατάστασης στην τεράστια αυτή ακτή είναι ανοργάνωτη και λειψή. Συμπεραίνει κανείς ότι γίνονται αποσπασματικές ασυντόνιστες πρωτοβουλίες πολιτών, που έρχονται να ακυρωθούν τόσο από τα νερά των ρεμάτων, που κανείς δεν ξέρει ποιο είναι το φορτίο τους, όσο και από τους κάδους των σκουπιδιών που ξεχειλίζουν από τα σκουπίδια, τις ασυντήρητες παιδικές χαρές και τις δεντροστοιχίες που υποφέρουν από την εγκατάλειψη.

Στο νου έρχεται ο Βιολογικός Καθαρισμός των Καμένων Βούρλων, που είναι μια παλιά αμαρτωλή ιστορία. Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν και πόσο οι αιτιάσεις του παρελθόντος έχουν ξεπεραστεί· αν η άδεια λειτουργίας επιτρέπει να μιλάμε για έναν σύγχρονο ΒΙΟΚΑ, σε απόσταση 20 μέτρων από την ιαματική πηγή Θρονίου και 200 - 220 μέτρων από την Ιαματική Πηγή Καλλυντικών. Υπόψη ότι ο τελικός αποδέκτης των λυμάτων του ΒΙΟΚΑ είναι η θάλασσα με αγωγό που καταλήγει υποθαλάσσια μέσα στον κόλπο κοντά στο κάμπινγκ, τον οποίο δεν μπόρεσα να διακρίνω. Στο Δημοτικό Συμβούλιο Μώλου - Αγίου Κωνσταντίνου έχει συζητηθεί η ανάγκη μετεγκατάστασης του ΒΙΟΚΑ. Σχετικά: http://kamena-voyrla-news.blogspot.gr/2013/08/blog-post_31.html. Αυτό σημαίνει πολλά...

Η πίεση που ασκεί η θάλασσα στην ακτή με τις συνεχείς αλλαγές στην ακτογραμμή είναι η αιτία για τα μισογκρεμισμένα «φαγωμένα» τσιμεντένια τοιχία και τα δέντρα πάνω στο κύμα. Θεωρείται αποτέλεσμα της ανθρώπινης επέμβασης με τις κατασκευές βραχιόνων και άλλων «προστατευτικών», που γίνονται χωρίς μελέτες και χωρίς την άποψη των ειδικών. Γεγονός είναι ότι καθετί που αλλάζει την αέναη κίνηση και το μήκος των κυμάτων, έχει ως αποτέλεσμα τα κύματα να «επιτίθενται» σε άλλη περιοχή της ακτής. Κι αυτό μπορεί να ανατρέψει την υπάρχουσα κατάσταση ακόμα και σε απόσταση 500 μέτρων.

«Οι εισβολείς θα πυροβολούνται και θα θάβονται εδώ» διαβάζω στην πινακίδα στο φράχτη μιας βίλας στην Παραλία Καινουρίου. Η λεκτική βία και η “ρύπανση” της βίας σε όλο της το μεγαλείο, που φανερώνει το σημαντικό πρόβλημα των κλοπών στα εξοχικά σπίτια, ναι, αλλά είναι και μια προσφιλής έκφραση των φασιστικών blogs και posts του ρατσισμού και της ξενοφοβίας. Μια πινακίδα που εμφανίζεται πανελλαδικά με τον ίδιο τρόπο.

Μετά τις Παιδικές Κατασκηνώσεις της Μητρόπολης περνάω κάτω από τον οικισμό του Νέου Θρόνιου και συναντώ τις εκβολές του Βοάγριου ποταμού και το μικρό ακρωτήρι.

Μια γυναικεία φιγούρα εμφανίζεται ξάφνου να περπατάει στα ρηχά κρατώντας σε απόσταση τον σκύλο της, σε μια άψογη σκηνική σχέση με το περιβάλλον. Τη φωτογράφισα χωρίς να τη ρωτήσω, κάνοντας ζουμ, με φόντο τη θάλασσα και το άσπρο κύμα. Βαδίζει σκεφτική με το κεφάλι ελαφρά σκυφτό, να κοιτάει την ακτή. Κι ένα βαπόρι μακριά ταξιδεύει αργά, σαν να μην προχωράει…

Στην άκρη στο μικρό ακρωτήρι - εικόνα σουρεαλιστική και εντυπωσιακή - μια ομπρέλα ψάθινη στηριγμένη σε τσιμεντένια βάση μέσα σχεδόν στο κύμα, με τις καρέκλες σε θέση να προστατεύονται από τον αέρα. Λείπει η παρέα να πίνει τον καφέ, σε πίνακα του Σπύρου Βασιλείου. Μικρή γαλάζια θάλασσα…

Μετά την οργανωμένη παραλία του Αγίου Σεραφείμ και το μικρό λιμάνι - μαρίνα, ακολουθεί μια μεγάλη ευθεία. Φθάνω στο Χιλιομίλι και στο φάρο Αντέρο, τον Φάρο της Σκάρφειας, όπως είναι γνωστός. Εκεί φιλοξενείται η πίστα των «αετών», το Kitesurfing. Είναι η δεύτερη περιοχή που φιλοξενεί τους λάτρεις αυτού του σπορ στον Μαλιακό μετά το Φάρο των Ραχών, ακριβώς απέναντι. Αυτή την ώρα ήταν πέντε – έξι «αετοί».

Ο φάρος ΑΝΤΕΡΟΣ κατασκευάστηκε το 1890. Το ύψος του σιδερένιου πύργου του είναι 8 μέτρα και τo εστιακό του ύψος είναι 10 μέτρα. Η παράδοση λέει ότι απέχει 1000 μίλια από την Κωνσταντινούπολη (Χιλιομίλι). Πηγή: http://www.faroi.com/gr/anteros_gr.htm

Πίσω, κοντά στη Σκάρφεια και με φόντο το Καλλίδρομο, φαίνονται οι τρεις κεραίες του Δορυφορικού Σταθμού του ΟΤΕ. Η μνήμη ζωηρεύει. Επισκέφθηκα πρώτη φορά το Σταθμό το 1973, ως σπουδαστής στη Σχολή του ΟΤΕ· ήταν τότε το σύμβολο της τεχνολογίας στη χώρα μας και αυτό που έπρεπε εμείς να βιώσουμε τα επόμενα χρόνια ως υπάλληλοι του Οργανισμού.

Είναι αργά το απόγευμα. Η θάλασσα ακούγεται μέσα, λες και είναι ποτάμι. Είναι το ρεύμα, η άμπωτη, που παίρνει «ανοιχτή στροφή» έξω από τα όρια του έσω Μαλιακού και φεύγει νότια. Όμορφη η θάλασσα. Απέραντες ακτές με τον απογευματινό ήλιο να χρυσίζει τις άκρες τους και να σπαρταράει στον αφρό των κυμάτων. Φλοίσβος και ήχοι μουσικοί, γλάροι να κρώζουν πετώντας, πολύχρωμες βάρκες απλωμένες στα μικρά λιμάνια κι άλλες αλλού μισοχωμένες στην άμμο, ελιές και καλαμιώνες στο πράσινο χρώμα. Όλες οι αισθήσεις σε διέγερση και γρήγορες ματιές ολόγυρα με τα χέρια καρφωμένα στη φωτογραφική μηχανή. Έκσταση… Νοιώθω ναυαγός στο έρημο νησί του Ιουλίου Βέρν. Αποθέωση…

Να σ’ αγναντεύω, θάλασσα,
να μη χορταίνω απ’ το βουνό ψηλά
στρωτή και καταγάλανη και μέσα να πλουταίνω
απ’ τα μαλάματά σου τα πολλά.

Από το ποίημα του Κώστα Βάρναλη

Μετά το Φάρο ο θόρυβος του κύματος και το ρεύμα σταματάει. Η θάλασσα γίνεται λάδι και δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου φύκια στην παραλία. Συναντώ μικρούς υγροβιότοπους και καλαμιώνες, σούδες και μικρά ρέματα μέχρι την Παραλία του Μώλου, όπου υπάρχει οργανωμένη πλαζ και καφέ. Εδώ σταματάει η όμορφη περιπέτεια της πρώτης μέρας με τη γλυκιά κούραση, μια μέρα πλούσια σε εικόνες και συναισθήματα.

2^η μέρα, 11 Αυγούστου: από την Παραλία του Μώλου στην Αγία Τριάδα

Μεσημέρι προς απόγευμα φθάνω στην Παραλία του Μώλου και ξεκινάω την περιπλάνηση με ξεχωριστή διάθεση αφήνοντας το λιμανάκι. Το μυαλό μου είναι στα ελαιοτριβεία και στη ρύπανση της θάλασσας από την παράνομη λειτουργία τους. Πρόσφατα είχα διαβάσει μια απόφαση της Περιφέρειας «Επιβολή προστίμου στην «…………» κάτοχο ελαιοτριβείου - τυποποιητηρίου που βρίσκεται στην κτηματική περιφέρεια  ……….. Περιφερειακής Ενότητας Φθιώτιδας» αντί συμβολικού ποσού, για τα μάτια που λένε. Παλιότερα στην ευρύτερη περιοχή λειτουργούσε ένα εργοστάσιο επεξεργασίας και τυποποίησης ελιάς που πολλές φορές είχε κατηγορηθεί για έντονη ρύπανση της θάλασσας και είχαν επιβληθεί πρόστιμα. Δυστυχώς τα 50 περίπου ελαιοτριβεία της Φθιώτιδας σπρώχνουν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τα λύματά τους στον Μαλιακό.

Ο ερασιτέχνης ψαράς προσπαθεί να δικαιολογηθεί για τις μικρές τσιπούρες που έπιασε και τις ξαναρίχνει στο νερό. Ταυτόχρονα με ενημερώνει και για την μίζερη εικόνα της κατεστραμμένης από φωτιά επιχείρησης του ιχθυοτροφείου, με τα ερείπια δίπλα στο κύμα, τις τσιμεντένιες κολώνες και τις δεξαμενές. Αιώνια «σκουριά», τσιμεντένια ρύπανση, χωρίς καμιά προοπτική φροντίδας και αποκατάσταση. 

Τα πλαστικά βαρέλια στο μεταξύ των μυδοκαλιεργειών, διάσπαρτα σε όλη την ακτή, θα μας ακολουθούν σχεδόν σε όλη τη διαδρομή. Ο βυθός μπορεί να περηφανεύεται πως αντέχει ακόμα.

Οι αρνητικές εικόνες των παράνομων μικρών χωματερών αυξάνονται. Χαρακτηριστική περίπτωση αυτή που είναι σε ένα απότομο πρανές, πάνω από το κύμα. Για να φτάσει εκεί το φορτηγό πέρασε μέσα από το κτήμα με τις ελιές. Μια απόδειξη ότι κάποιοι θεωρούν τη θάλασσα ως φυσική χωματερή, αποδέκτη όλων όσων θέλουμε να κρύψουμε ή να απαλλαγούμε από αυτά.

Το πρόχειρο αλιευτικό καταφύγιο της Αγίας Τριάδας είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση κακής επαγγελματικής συμπεριφοράς των ψαράδων. Πολλά σκουπίδια, πολύ σαβούρα, δίκτυα πεταμένα και εγκαταλειμμένες βάρκες. [Ο βυθός έχει μεγάλες ποσότητες εγκαταλειμμένων δικτύων αλλά και δίκτυα που πολλές φορές οι αλιείς τα κόβουν πριν τα ανασύρουν. Το δίχτυ που μένει στο βυθό διατηρείται για 5 - 8 χρόνια και λειτουργεί ως “παγίδα θανάτου” για τα ψάρια, χωρίς όμως να υπάρχει κάποιος που θα το μαζέψει]. Το λιμεναρχείο θα μπορούσε να επέμβει και να κάνει συστάσεις και ελέγχους. Η κατάσταση αυτή αναμφισβήτητα επιβαρύνει τη θάλασσα. Οι ψαράδες γενικότερα έχουν τεράστιες ευθύνες για την κατάσταση του κόλπου. Έπρεπε αυτοί οι ίδιοι να είναι το μάτι και το αυτί όλων όσων συμβαίνουν καθημερινά και να κάνουν δική τους υπόθεση τη σωτηρία του Μαλιακού. Κάθε χωματερή, κάθε εστία ρύπανσης, κάθε παράνομη δραστηριότητα που υπονομεύει και απειλεί τη θάλασσα, θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται από τους ίδιους σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς και το Λιμεναρχείο. Όμως είναι χαρακτηριστική η αδιαφορία τους. Ελπίζω να μην οφείλεται στο ότι κι αυτοί νοιώθουν παράνομοι.

Πρέπει να βάλουμε καλά στο μυαλό μας ότι οι κύριες αιτίες της υποβάθμισης των θαλασσών είναι η ρύπανση - ή και μόλυνση πολλές φορές - η υπεραλίευση και η καταπάτηση του αιγιαλού και των ακτών. Με την ασυδοσία αυτή που παρατηρείται, είναι τεράστια και ανεπανόρθωτη η ζημιά που γίνεται στο θαλάσσιο οικοσύστημα του Μαλιακού.  Όταν λέμε για την υπεραλίευση, λέμε για τα αποθέματα που αλιεύονται πέρα από το όριο βιωσιμότητας. Αν συνεχίσουμε έτσι θα λέμε «ήταν μια φορά κι έναν καιρό ένας πανέμορφος κόλπος γεμάτος ζωή, ιστορία, πολιτισμό». Ο Μαλιακός κόλπος δυστυχώς σήμερα έχει μια φθίνουσα βιοποικιλότητα, με πληγωμένες τις ακτές του, ρυπασμένος και βαριά άρρωστος από άφθονες ανθρώπινες δραστηριότητες.

Φθάνω στην αρχή της χερσονήσου του υγροβιότοπου της Αγίας Τριάδας, κάτω από το νεκροταφείο και το εκκλησάκι. Μπαίνω στον καλαμιώνα παράλληλα με ένα βαθύ κανάλι, περνάω δίπλα από το στάβλο και χρησιμοποιώντας τις γέφυρες που περνούν τα ζώα, καταφέρνω να μπω στην καρδιά του υγροβιότοπου. Ανοίγεται μπροστά μου, δυστυχώς, ένας σκουπιδότοπος περίπου 10 στρεμμάτων με αραιούς σωρούς οικοδομικών μπαζών και κάθε είδους σκουπιδιών. Πλαστικά κάθε είδους, παλιά έπιπλα, κουβάδες, μπουκάλια, συσκευασίες και ό,τι σκουπίδι μπορεί να φανταστεί κανείς μέσα στη θάλασσα και στο κύμα.  Ανατρίχιασα στην εικόνα. Την επόμενη μέρα βγήκε η παρακάτω ανακοίνωση, που έμελε να γίνει πανελλαδικό θέμα και να απασχολήσει τα κεντρικά ΜΜΕ, εφημερίδες και κανάλια:

«« Χωματερή μέσα στη θάλασσα στην Αγία Τριάδα Μώλου!

Μια ακόμα δυσάρεστη “εικόνα” σε βάρος του Μαλιακού, αλλά και της λογικής…

Γεγονός είναι ότι στις ακτές του Μαλιακού από τα Καμένα Βούρλα μέχρι την Αγία Τριάδα Μώλου υπάρχουν πολλές μικρές και μεγάλες εστίες απορριμμάτων. Όγκοι σκουπιδιών κάθε μορφής, κυρίως πλαστικά, δίνουν την εικόνα της κακής διαχείρισης της παράκτιας ζώνης.

Κάτω όμως από την Αγία Τριάδα και στην αρχή της χερσονήσου που σχηματίζεται στις εκβολές του ρέματος της Μενδενίτσας, μας αιφνιδίασε η χωματερή «πάνω στο κύμα»: οικοδομικά μπάζα, οικιακές συσκευές και έπιπλα, πλαστικά εδαφοκάλυψης, πλαστικές σακούλες λιπασμάτων, συσκευασίες φυτοφαρμάκων, λάστιχα ποτίσματος και ό,τι άλλο χωράει ο ανθρώπινος νους συνοδευόμενα με δυσοσμία. Ένας σκουπιδότοπος μέσα στη θάλασσα!

Αυθόρμητα έρχεται η ερώτηση: ποιος και πώς επέτρεψε - και επιτρέπει - την εναπόθεση των σκουπιδιών αυτών μέσα στη θάλασσα; Κι αν αυτό γίνεται παράνομα, κανείς δεν έχει ακούσει, κανείς δεν έχει δει; ή θεωρείται ασήμαντο γεγονός; Η περιοχή είναι ενταγμένη στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών του δικτύου Natura 2000. Το γεγονός της ασύδοτης εναπόθεσης σκουπιδιών αποτελεί έγκλημα σε βάρος της βιοποικιλότητας του κόλπου. Περιμένουμε από την Εθνική Επιτροπή «Φύση 2000» του ΥΠΕΚΑ, στην οποία κοινοποιούμε το παρόν, να επιληφθεί σύμφωνα με τις αρμοδιότητες της.

Οι ψαράδες, ερασιτέχνες και επαγγελματίες, μιλούν για μεγάλη μείωση των ψαριών. Είναι, ναι, η παράνομη αλιεία και η υπεραλίευση, όπως μας είπαν και οι ίδιοι· όμως και η ρύπανση είναι μια άλλη σημαντική παράμετρος. Ο Μαλιακός είναι ιχθυογεννητικός σταθμός, ο μεγαλύτερος στην Ελλάδα μαζί με τον Αμβρακικό. Το Λιβάρι είναι ένα φυσικό θαλάσσιο πάρκο για την αναπαραγωγή ψαριών και την ανάπτυξη των νεαρών ιχθυδίων. Η υποβάθμιση της θάλασσας έχει τεράστιες επιπτώσεις στην ποσότητα των ψαριών, που γεννιούνται εκεί και συνεχίζουν τη ζωή τους σε άλλες θάλασσες.

Παρότι έχουν περάσει πέντε χρόνια από το μαζικό θάνατο των ψαριών στον κόλπο, παρότι έχουμε «χορτάσει» από πολιτικές δηλώσεις ευαισθησίας και ενδιαφέροντος για τη σημασία του Μαλιακού, η προστατευόμενη περιοχή παραμένει χωρίς Φορέα Διαχείρισης. Με απλά λόγια, δεν υπάρχει καμία θεσμοθετημένη αρχή που να νοιάζεται και να παρακολουθεί συνολικά την περιβαλλοντική προστασία, αλλά και την βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Ο ορισμός της ως προστατευόμενης αποτελεί έτσι κενό γράμμα.

Σε λίγες μέρες αναλαμβάνουν οι νέες αυτοδιοικητικές αρχές. Τί σκοπεύει άραγε να κάνει η νέα Περιφερειακή Διοίκηση Στερεάς, αλλά και οι νέες δημοτικές αρχές Λαμίας, Στυλίδας και Μώλου – Αγίου Κωνσταντίνου, στις οποίες ανήκει ο Μαλιακός, ώστε να αποκτήσει η χαρακτηρισμένη ως προστατευόμενη περιοχή την πραγματική θεσμική θωράκιση που χρειάζεται;

Οι εικόνες αυτές δεν είναι ένα απλό “επεισόδιο” σε βάρος του Μαλιακού. Είναι ένα ακόμα δείγμα της ασυδοσίας και της έλλειψης προληπτικών ελέγχων και μέτρων από τις αρμόδιες υπηρεσίες, όπως πολλές φορές έχουμε επισημάνει. Για τον έλεγχο τέτοιων περιβαλλοντικών παρανομιών προβλέπεται η σύσταση ειδικών Κλιμακίων Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος (Κ.Ε.Π.ΠΕ), με δικαιοδοσία να διενεργούν αυτοψίες και να κάνουν τις απαραίτητες συστάσεις, έως και να εισηγούνται κυρώσεις. Η μη λειτουργία των Κ.Ε.Π.ΠΕ αποδεικνύει περίτρανα την έλλειψη πραγματικής πολιτικής βούλησης για το κορυφαίο θέμα της προστασίας και διαχείρισης του θαλάσσιου οικοσυστήματος του Μαλιακού. 

Περιμένουμε από το Λιμεναρχείο Στυλίδας, τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και τη Διεύθυνση Υγείας, την Ειδική Γραμματεία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, τον Εισαγγελέα Περιβάλλοντος και  όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες να επιληφθούν και να έχουμε μια σαφή απάντηση. Προσδοκούμε τη συνεργασία και τη συμμετοχή όλων των συμπολιτών μας για να καθαριστεί η “κόπρος του Αυγεία”, όσο κι αν αυτό φαίνεται «ηράκλειος άθλος». Για να γίνει ο Μαλιακός όπως τον ονειρευόμαστε· γιατί, η σωτηρία του είναι στο χέρι μας!

 Λαμία, 17/8/2014 »»

….κάνει χιλιάδες την οργή κι αμέτρητη τη θλίψη
βρωμίζοντας τη μεγάλη μας αρχαιότητα: τη θάλασσα
τη λάμπουσα μητέρα της βιολογίας.

Από το ποίημα του Νίκου Καρούζου:«Θάλασσα: η αρχαιότητα της γεωγραφίας» 

Συνέχισα στο εσωτερικό του υγροβιότοπου, περπατώντας αλλού μέσα στο νερό και αλλού στον αλμυρό βάλτο και τους παρυδάτιους θαμνώνες. Στα ανοιχτά της χερσονήσου δύο αλιευτικά σκάφη ψάρευαν. Κατάλαβα ότι θορυβήθηκαν με την παρουσία μου. Δεν ξέρω αν θεωρείται απαγορευμένη περιοχή για το ψάρεμα, πρέπει να διασταυρωθεί. Είναι γεγονός ότι αυτή η αίσθηση, να περπατάς μέσα στο νερό ακολουθώντας το δέλτα του χειμάρρου στο άγνωστο, με εξάπτει και με ντοπάρει. Κάποια στιγμή όμως ένα μεγάλο κανάλι μου έκοψε τη φόρα και αναγκάστηκα να γυρίσω πίσω. Στην επιστροφή συνάντησα τον τραυματισμένο γλάρο, που δεν μπορούσε να πετάξει. Δεν έκανα ιδιαίτερη προσπάθεια να τον πιάσω. Θεώρησα ότι είναι καλύτερο να μείνει στο φυσικό του περιβάλλον, αφού φαινόταν ότι μπορούσε να φροντίσει για την τροφή του.

Έξω από το εκκλησάκι δίπλα στο νεκροταφείο της Αγίας Τριάδας με περίμενε ο Δημήτρης για να με πάει στην Παραλία του Μώλου να πάρω το αυτοκίνητο.

3η μέρα, 14 Αυγούστου: από την Αγία Τριάδα στις εκβολές του Σπερχειού

Πρωινές ώρες, περασμένες 10 και ο ήλιος ανέβηκε αρκετά. Δεν με πειράζει η κάψα. Η  θαλάσσια αύρα και το καπέλο με προστατεύει. Αλλά και η περιέργεια με την περίσσεια διάθεση με εξάπτει. Όσο πλησιάζουμε προς τις εκβολές του Σπερχειού, ανοίγεται μπροστά μας ο υγροβιότοπος και το Δέλτα. Είμαι κοντά και κάτω από τα Στενά των Θερμοπυλών. Τον καιρό του Λεωνίδα το 480 πΧ, το πέρασμα ήταν ένα στενό μονοπάτι περίπου 12 μέτρα πλάτος. Σήμερα το πέρασμα των Θερμοπυλών φτάνει από 2 έως και 3 χιλιόμετρα πλάτος, εξαιτίας των αποθέσεων του ποταμού.

Η περιοχή αυτή, από την Αγία Τριάδα μέχρι τις εκβολές του Σπερχειού, είναι μια δυσπρόσιτη έκταση με πολλά κανάλια και αποστραγγιστικές τάφρους, παλιρροιακούς ποταμούς και εσώκλειστα παλιρροιακά νερά, έλη και αλμυρούς θαμνώνες γεμάτους νεκρά καβούρια. Η πορεία κοντά στην ακτή είναι και έγινε πολύ δύσκολη. Έπρεπε να περάσω τους τεράστιους καλαμιώνες, τις σούδες, τις τάφρους και τα ρέματα που κατεβαίνουν από το Καλλίδρομο, να περάσω και το ρέμα που μαζεύει τα νερά των ιαματικών πηγών Θερμοπυλών και Καλλιδρόμου(Ψωρονέρια). Το ρέμα των ιαματικών ξεχωρίζει για την καθαρότητα των νερών του. Η κοίτη του είναι φραγμένη κι από τις δύο πλευρές εδώ και πολλά χρόνια με συρματόπλεγμα με ξύλινα παλούκια, που σχεδόν σάπισαν. Δεν μπορώ να καταλάβω το λόγο. Άραγε να είναι φραγμένο σε όλο το μήκος του; Δεν κατάφερα να το ελέγξω.

Ο λαβύρινθος των αποστραγγιστικών τάφρων και των παλιρροιακών ποταμών είναι επικίνδυνος για όσους δεν γνωρίζουν. Πρέπει να είσαι πολύ προσεκτικός και τυχερός να συναντήσεις, στο πουθενά, καμιά γέφυρα,

όπως αυτή τη σιδερένια που συνάντησα, μάλλον για να εξυπηρετούνται οι κυνηγοί, ή τις ξύλινες και μεταλλικές που έχουν φτιάξει οι αγρότες. Είχα μια ξεγνοιασιά για τα φίδια, αλλά όταν συνάντησα το τεράστιο φιδοπουκάμισο στην όχθη του ρέματος, με έπιασε φόβος και άρχισα να σκέφτομαι κι αυτά. Γιατί αρκετές φορές έπρεπε να διασχίσω στα τυφλά τη ζούγκλα των πανύψηλων καλαμιώνων χωρίς να ξέρω που πατώ και πού πηγαίνω, που λένε. Το σημαντικό επίσης είναι ότι δεν μπορείς να περάσεις μέσα στις σούδες με νερό, γιατί δεν ξέρεις το βάθος, αλλά και γιατί η κοίτη τους είναι λασπώδης και δεν μπορείς να υπολογίσεις πόσο βαθειά μπορεί να σε πάρει η λάσπη. Άντε να κολλήσεις… Έβαζα το μπατόν και δεν συναντούσε εύκολα πυθμένα.  

Τα χωράφια φαίνονται ακαλλιέργητα· ίσως για το μη γόνιμο του εδάφους και την αλατότητα. Μια μελέτη μπορεί να έδινε μια λύση αξιοποίησης των εκτάσεων. Όπως μου είπε κάποιος γνωστός, που έχει ιδιοκτησία στην περιοχή, για κάποια χρόνια οι ιδιοκτήτες επέλεξαν να τα αφήσουν ακαλλιέργητα και να αποζημιωθούν μπαίνοντας σε ένα πρόγραμμα, που αφορούσε τις προστατευόμενες περιοχές NATURA. Όμως έρχεται τώρα η πολιτεία και τους ζητάει να επιστρέφουν τα χρήματα που πήραν, οδηγώντας τους στα δικαστήρια. Μια άλλη πληροφορία επίσης από γνωστή μου ιδιοκτήτρια έκτασης στην περιοχή, που μου έκανε εντύπωση: Πριν 50 περίπου χρόνια σε μια γεώτρηση που έγινε σ’ αυτές τις εκτάσεις βγήκε αέριο, το οποίο αναφλέχθηκε και έκαιγε επί ένα μήνα. Λίγο υπερβολικό μου μοιάζει.

Μετά από πολλά πισωγυρίσματα, κατάφερα τελικά να φτάσω στην ανατολική πλευρά των εκβολών του ποταμού, που είχα βρεθεί ξανά στα τέλη Ιουλίου στη διάρκεια του Οδοιπορικού, όταν συνάντησα το τραγικό θέαμα των νεκρών ψαριών. Αυτή τη φορά δεν υπήρχαν νεκρά ψάρια. Εννοείται ότι ο ευτροφισμός, η ποσότητα του νερού και η έλλειψη οξυγόνου είναι σε χειρότερη κατάσταση. Η λογική λέει ότι τα ψάρια δεν αυτοκτόνησαν παραμένοντας σε συνθήκες ασφυξίας. Η ασφυξία και η έλλειψη οξυγόνου δεν μπορεί να επέλθει απότομα και ακαριαία, αλλά σταδιακά. Ούτε τα ψάρια ήταν εγκλωβισμένα σε κλειστή λίμνη. Είχαν όλη την ευχέρεια να απομακρυνθούν και να επιστρέψουν στις ακτές. Άρα το κακό έγινε με κάποιο επικίνδυνο τρόπο. Κάποια επικίνδυνη ουσία ή κάτι τέτοιο, που μεταφέρθηκε στην κοίτη του ποταμού. Αυτή τη μαυρίλα, που είπε ο αγρότης…  

Οι τόσες επισκέψεις στην Παλιά Κοίτη και στις εκβολές μου επιτρέπουν να πω ότι η περιοχή μου είναι πια οικεία. Ανέβηκα στον παράδρομο της Εθνικής στο ύψος της ΕΛΚΕ ακολουθώντας τον αγροτικό χωματόδρομο που διασχίζει κάθετα την νέα χάραξη της σιδηροδρομικής γραμμής. Ελπίζω να κατασκευαστεί υπόγεια διάβαση της γραμμής, την οποία δεν είδα να υπάρχει.
* Ο Στέφανος Σταμέλλος είναι μέλος των Οικολόγων Πράσινων και της Πρωτοβουλίας Ενεργών Πολιτών Λαμίας. Είναι επίσης μέλος της γραμματείας της Κίνησης Πολιτών ΜΑΛΙΑΚΟΣ SOS και την Κίνησης Πολιτών για τη Σωτηρία της Οίτης.Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο ΕΔΩ

Διαβάστε περισσότερα: http://www.gkordis.com/2014/10/blog-post_55.html#ixzz3FOGbLpR9