Ο Ανδριάντας του Ομηρικού Αχιλλέα στον Άγιο Γεώργιο Φθιώτιδας (του Τάκη Ευθυμίου, δασκάλου)

Ο Άγιος Γεώργιος Φθιώτιδας είναι ένα πανέμορφο, γραφικό και νεόκτιστο χωριό, σκαρφαλωμένο στην καταπράσινη δυτικότερη κοιλάδα του Σπερχειού ποταμού. Βρίσκεται στο ακρινότερο μέρος της Όθρης κοντά στα Διπόταμα του Σπερχειού και στους πρόποδες του Τυμφρηστού. Ο ξακουστός Σπερχειός  αγκαλιάζει με το φιδίσιο νάζι του τις νότιες παρυφές του χωριού.

Σύμφωνα με τον Όμηρο, τα λόγια του οποίου σήμερα ηχούν αξιόπιστα ύστερα από την απόδειξη της ιστορικότητας του τρωικού πολέμου με την ανακάλυψη της Τροίας και άλλων Μυκηναϊκών Κέντρων,  το τάμα του Πηλέα και η προσφορά της κόμης του Αχιλλέα προς το θεοποιημένο Σπερχειό είναι ένα ισχυρό στοιχείο που μας οδηγεί στο αβίαστο συμπέρασμα πως το βασίλειό τους είχε άμεση σχέση με τις παρόχθιες περιοχές του Σπερχειού. Οι παρακάτω στίχοι του Ομήρου στη Ραψ. Ψ  στ. 144-149  της Ιλιάδας  εμφανίζουν με κρυστάλλινη σαφήνεια τον ήρωα Αχιλλέα να απευθύνεται προς τον θεοποιημένο Σπερχειό, μιλώντας ταυτόχρονα για την πατρική του γη, που ορίζεται πλάι στο θεϊκό ποτάμι:

 «Σπερχειέ, του κάκου αλήθεια σου ‘ταξεν ο κύρης μου ο Πηλέας,
στην ποθητή πατρίδα αν γύριζα κει πέρα, τα μαλλιά μου
στη χάρη σου να κόψω, κάνοντας θυσία τρανή από πάνω:
πενήντα κριάρια πλάι στους όχτους σου βαρβάτα να σου σφάξω,
πα στις πηγές, όπου ‘ναι τέμενος κι ο ευωδιαστός βωμός σου.
Τέτοιαν ευχή είχε κάμει ο γέροντας, μα συ το ναι δεν το ‘πες!»

Ο Πηλέας είχε τάξει στο θεό Σπερχειό, εκτός από την κόμη του γιου του και ιερή Εκατόμβη, μαζί με πενήντα αμουνούχιστα κριάρια. Η προσφορά αυτή θα γινόταν στις πηγές του Σπερχειού, εκεί που υπήρχε τέμενος και θυσιαστήριος βωμός. Η λέξη τέμενος ερμηνεύεται ως ιερός χώρος – κτήμα με την ύπαρξη βωμού. Η λέξη «πηγαί» αν ληφθεί με τη σημερινή της έννοια ως ανάβλυση υδάτων, τότε το τέμενος θα πρέπει ν’ αναζητηθεί σε κάποια από τις κύριες πηγές του ποταμού(Γκούρα), ίσως κάπου στο Μαυρίλο. Αν όμως ληφθεί με την αρχέτυπη ομηρική σημασία: πηγαί=ρεύμα του ποταμού (ομηρικό λεξικό Κοφινιώτη), τότε φυσιολογικά το τέμενος και ο βωμός θ’ αναζητηθούν σε κάποια παρόχθια περιοχή του κύριου Σπερχειού, που δημιουργείται στα Διπόταμα Αγίου Γεωργίου με τη συνένωση των παραποτάμων του.

Από τον Ιούνιο του 1998 το επιβλητικό άγαλμα του Αχιλλέα με το άρμα του και τ’ άλογά του Ξάνθο και Βαλίο, κοσμεί την πλατεία του Αγίου Γεωργίου, στέκοντας εκεί ως ακοίμητος θεματοφύλακας ενός πανάρχαιου πολιτισμού και ως αιώνιο σύμβολο των υπέρτατων αξιών ρώμης και κάλλους, προκαλώντας ταυτόχρονα το δέος και το θαυμασμό των επισκεπτών.

Η τοποθέτηση, λοιπόν, του ανδριάντα του Αχιλλέα στον Άγιο Γεώργιο δεν έγινε έτσι αβασάνιστα και δίχως να συντρέχουν ιστορικοί λόγοι. Τοποθετήθηκε ύστερα από άδεια που δόθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού στον Πολιτιστικό Σύλλογο Αγιωργιτών Αθήνας, που υπήρξε και ο φορέας υλοποίησης του εγχειρήματος. Τότε, συγκροτήθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού ειδική επιτροπή επιστημόνων για να διερευνήσει και να αξιολογήσει τους λόγους σύνδεσης της περιοχής με το βασίλειο του Αχιλλέα και αποφάνθηκε θετικά. Μάλιστα, οι ίδιοι επιστήμονες συνέγραψαν και το επίγραμμα που επιβεβαιώνει τη σχέση της περιοχής του Σπερχειού με τον ομηρικό ήρωα.

Το επίγραμμα αυτό έχει ως εξής:

«ΣΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΚΑΛΛΟΥΣ ΟΜΗΡΙΚΟΥ ΑΧΙΛΛΕΩΣ ΑΠΟΓΟΝΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟΥ ΣΠΕΡΧΕΙΟΥ ΕΣΤΗΣΑΝ ΤΟΥΤΟ»

Για την ιστορία αναφέρεται ότι η ιδέα ανέγερσης του ανδριάντα του Αχιλλέα προβλήθηκε από παλιά στο Σύλλογο, όταν πρόεδρος ήταν ο αείμνηστος Ντίνος Αλ.  Θεοδοσόπουλος, από τους αδερφούς Γεώργιο & Ιωάννη Μπαρμπούνη. Το 1991 το αίτημα προωθήθηκε από τον τότε πρόεδρο του Συλλόγου, ταξίαρχο Νικόλαο Αποστολόπουλο στην Υπουργό Πολιτισμού κ. Άννα Ψαρούδα-Μπενάκη, η οποία τελικά ενέκρινε το αίτημα, ύστερα από την εισήγηση της επιτροπής.

Από τότε καταβλήθηκε ένας αγώνας δρόμου ώστε η ιδέα να λάβει σάρκα και οστά. Τελικά, εγκρίθηκε η κατασκευή του από τον γλύπτη Γ. Κυριαζάκο με τεχνητό γρανίτη, υλικό  που παρουσιάζει σαφώς μειονεκτήματα έναντι του ορείχαλκου, μπροστά όμως στο ορατό φάσμα να ματαιωθεί η υλοποίηση της ιδέας, προτιμήθηκε αυτή η φθηνότερη λύση. Εδώ, πρέπει να τονίσω ότι καθοριστική υπήρξε η παρέμβαση του Βαγγέλη Δ. Θεοδοσόπουλου, ο οποίος μεσολάβησε με το γλύπτη, βλέποντας εντελώς τυχαία   κάποιο άλλο έργο του στην Κονταριώτισσα Πιερίας. Πρόεδρος του Συλλόγου που έγιναν οι παραπάνω ενέργειες και η τοποθέτησή του αγάλματος στον Άγιο Γεώργιο ήταν ο Αθανάσιος  Τσιμάρας, δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω και γραμματέας ο Ιωάννης Μπαρμπούνης.

Τα αποκαλυπτήρια πραγματοποιήθηκαν με εξαιρετική λαμπρότητα στις 28 Ιουλίου 1998, παρουσία επισήμων και πλήθους κόσμου. Ο ροβολιαρίτης ποιητής Παντελής Ρίζος, συνέγραψε ένα ποίημα, με ομηρικούς στίχους, αφιερωμένο ειδικά στον αναφερόμενο ανδριάντα του Αχιλλέα και το απήγγειλε ο ίδιος με συγκλο-νιστικό τρόπο κατά την τελετή των αποκαλυπτηρίων. Είναι το παρακάτω:

ΣΤΟΝ ΗΜΙΘΕΟ ΑΧΙΛΛΕΑ

Των Μυρμιδόνων ζείδωρη… λεβεντογόνα φύτρα
Φθιωτικό αγλάισμα… πορφυρογεννημένο,
που στη ζωή σ’ απόθεσε… της Θέτιδας η μήτρα
και σ’ έκαμε τρισένδοξο και τρισευτυχισμένο
τούτο το χώμα τ’ άγιο… τ’ αθάνατο νερό!

Η Φθία που σ’ ανάθρεψε, βλαστάρι του Πηλέα
κι όλβιο και τρισόλβιο σ’ έκαμε βασιλιά
    κονταρομάχε ολύμπιε… άνακτα Αχιλλέα,   
ποια μοίρα δολιόφθονη, σούστηνε τα βρογχιά…

Εκεί… στης Τροίας τα γνωστά τα ενάλια τα τόπια
που οι Μυρμιδόνες σου… οι ρωστοί, εστήνανε χορό
πυρρίχιο… και όρθωναν τα ελληνικά τρόπαια
αθάνατο και αιώνιο, μνημείο θεϊκό!

Εκεί που οι ολύμπιοι θεοί… παρίσταντο με φθόνο
κι αυτήν… την αδελφόκτονη υπέθαλπταν οργή,
σπέρνοντας… με παράνοια… τη φρίκη και τον πόνο
ακόμα και στης Θέτιδας το ημίθεο παιδί!

Καθώς το σώμα σου έγερνε… πικροφαρμακωμένο
κι έσβηνε… και μαράζωνε η θεία σου μορφή,
οι Μυρμιδόνες κοίταζαν… με βλέμμα σαστισμένο,
κι η οδύνη τους απλώνονταν ολόπικρη στη γη!

Και η θανή σου… απλώθηκε ιαπετής στην Τροία
κι έγινε φλόγα οδυρμού… μαντάτο αλγεινό
τα πελαγίσια κύματα το φέρανε στη Φθία
και το ‘στειλαν στη Θέτιδα… φιλί θανατικό!

    Και θρήνησε και πόνεσε… κι έκλαψε όλη η χώρα
των ημιθέων, των βροτών των δώδεκα θεών
και μέσ’ απ’ του πικρού χαμού… τη δύστηνη την ώρα
το ωιμέ!... εκόχλαζε στα στήθη των γονιών.

Τι κι αν η νιότη σου έσβησε στα Ιλιακά πεδία!
η δόξα σου η αστραφτερή φωτάστραψε γοργά
κι έγινε ύμνος και πνοή στου Ομήρου τα βιβλία
τα αναμέλποντα εσαεί σοφία και ευωδιά.

Σε προσκυνούμε… οι γόνοι σου, ελληνικό βλαστάρι
και στέλνοντας στην όψη σου… αγγελικό φιλί,
ειδωλικό χαλκέντερο, σε ορθώνουμε καμάρι
για να φυλάς και να κοσμείς την πατρική σου γη!



 Τα Διπόταμα Σπερχειού και στο βάθος ο Άγιος Γεώργιος

ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
 -      «Αναζητώντας ίχνη του ομηρικού Αχιλλέα στην κοιλάδα του Σπερχειού», Αδάμης Θύμιος-Ευθυμίου Τάκης-Κανέλλος Βασίλης, 2005.
-     Αντωνόπουλος Νικ. «Άγιος Γεώργιος Φθ/δας-ιστορία-λαογραφία», εκδ. Γκελπέσης, Αθήνα, 1988.
-            Αντωνόπουλος Νικ. «Ο Αχιλλέας και ο Άγιος Γεώργιος», εκδ. Κουτσανδρέας, 1998. (έντυπο του Συλλόγου Αγιωργιτών Αθήνας).
Απολλόδωρος, «Βιβλιοθήκη», - «Επιτομή».
Βόλφγκανγκ Σιούρμαν, «Αρχαίες πόλεις στη δυτική κοιλάδα του Σπερχειού».
Βορτσέλας Ι. «Φθιώτις», εκδ. Παπασπύρος, Αθήνα, 1907.
Burkert W.  «Αρχαία Ελληνική Θρησκεία».
Γκέκας Φ. «Η θαμμένη ιστορία του φρουρίου του Παλαιοκάστρου».
Δακορώνια Φ. «Ιστορική και αρχαιολογική ανασκόπηση της κοιλά-δας του Σπερχειού», Λαμιακός Τύπος, 11-4-1996 -  «Θεσσαλικά», “Spercheios valley and the adracent area in late bronze age and early iron age’’ -  «Αρχαιολογία», “Ο Αχιλλέας και η Κοιλάδα του Σπερχειού”, T 34, 1979.
Δακορώνια Φ. – Μπούγια Πολ. «Τον καιρό των Μυκηναίων στη Φθιώτιδα», Λαμία, 1999.
Κολοκύθας Κων/νος, «Σκόρλια – Πύργος - Πτελέα, Ιστορική διαδρομή, προφορικές μαρτυρίες», 2007
Κολοκύθας Ε. «Ο Αχιλλέας στη Φθιώτιδα», Λαμία, 1989.
Μακρυγιάννης-Ματαπάς, «Το πρόβλημα της ομηρικής Φθίας».
Μιχιώτης Χαρ. «Τυμφρηστός και Τυμφρήστιοι».
Όμηρος, «Ιλιάδα», «Οδύσσεια».
Πανταζής Β. «Ομηρική Γεωγραφία και Ομηρική Εποχή», εκδ. Καστανιώτη.
Παπαγεωργίου Χ. «Στις πλαγιές του Τυμφρηστού».
Πρακτικά Α΄ Συνεδρίου Φθιωτικών  Ερευνών, Κοιν. Λουτρών Υπάτης, 1993.
Στασινός Κ. «Η Φθιώτιδα και η ομηρική Φθία», Άνωθεν.
Στράβωνας, «Γεωγραφικά».
Σωτηρόπουλος Ν. «Το Δίκαστρο – Ζημιανή», 2002.
Τσιάκας Κ. «Το Μαυρίλο Φθιώτιδας», Αθήνα, 1995.
Χατζής Αντ., «Επετηρίς Φιλολ. Συλ. Πανεπιστημίου Αθηνών», Αθήνα, 1935


Τάκης Ευθμίου
Δάσκαλος