Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

ΟΙ 30 ΒΡΥΣΕΣ ΤΗΣ ΥΠΑΤΗΣ


ΟΙ ΒΡΥΣΕΣ (ΚΡΗΝΕΣ) ΤΗΣ ΥΠΑΤΗΣ
Η Υπάτη χτισμένη στους πρόποδες της βόρειας Οίτης τροφοδοτείται από τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντά της με μεγάλες ποσότητες νερού. Τα πηγαία αυτά νερά τροφοδοτούν με τη σειρά τους πολλές βρύσες οι οποίες βρίσκονται μέσα αλλά και έξω από την Υπάτη. Οι δημόσιες (κοινόχρηστες) βρύσες χτισμένες οι πιο πολλές με πελεκητά αγκωνάρια και πέτρινες κούπες, με ξύλινους πελεκητούς κάναλους ή σωλήνες αποτελούν αληθινά στολίδια για την Υπάτη και μέρος της ιστορίας και της λαϊκής αρχιτεκτονικής της. Πάντα θα ξεκουράζουν και θα δροσίζουν ντόπιους, περαστικούς και επισκέπτες.Ακολουθεί η παρουσίασή τους με στοιχεία για αυτές.
(ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ…Η υπερβολική χρήση φυτοφαρμάκων καί η ολοένα αυξανόμενη ανεξέλεγκτη εναπόθεση βιομηχανικών προιόντων στην ύπαιθρο, προβληματίζουν γιά την ποιότητα του νερού στις δημόσιες πηγαίες βρύσες της χώρας.Πληροφορηθήκαμε ότι η διαδικασία πιστοποίησης των κρηνών της Υπάτης είναι σε εξέλιξη…)
“ΕΛΑΤΟΣ”(Βρύση Πλατείας Αινιάνων)
ΒΡΥΣΗ ΕΛΑΤΟΣ
Η πιο ονομαστή βρύση της Υπάτης. Βρίσκεται στη νότια πλευρά της πλατείας της. Προπολεμικά ήταν εκεί έλατος από τον οποίο πήρε το όνομά της. Ο έλατος με τη βρύση φαίνεται στο θαυμάσιο πίνακα του Υπαταίου ζωγράφου Άλκη Κεραμίδα: “Η Υπάτη” (1930). Κατασκευάστηκε από την Κοινότητα Υπάτης το 1904.Σέ άλλες αναρτήσεις της ιστοσελίδας υπάρχουν φωτογραφίες με τον έλατο…
“ΠΗΓΑΔΑΚΙ”
ΒΡΥΣΗ''ΠΗΓΑΔΑΚΙ''
Βρίσκεται δυτικά της Υπάτης. Άγνωστο πως πήρε το όνομα της. Το νερό της βρύσης αυτής είναι πολύ δροσερό και άριστης ποιότητας.
ΜΠΟΥΦΟΣ
ΒΡΥΣΗ ΜΠΟΥΦΟΣ
Βρίσκεται στη έξοδο της Υπάτης στο δημόσιο δρόμο προς Λαμία. Πήρε το όνομα της από το εξοχικό κέντρο διασκέδασης που υπήρχε απέναντι προπολεμικά και μεταπολεμικά μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1960. Σύμφωνα με επιγραφή που υπάρχει κτίστηκε το 1854 και ανακαινίστηκε το 1978 από το Σύλλογο Υπαταίων “Ο ΑΓΙΟΣ ΗΡΩΔΙΩΝ”.
“ΟΡΝΙΟ”
ΒΡΥΣΗ ΟΡΝΙΟ
Στον ίδιο άξονα με την προηγούμενη. Αποτελεί την τρίτη φλέβα της μεγάλης πηγής που υπάρχει στο ξωκκλήσι της Αγίας Κυριακής. Το νερό της με κιούνια(πήλινους σωλήνες) προπολεμικά και μεταπολεμικά τροφοδοτούσε την στέρνα στο κτήμα του Ευάγγελου Κοντόπουλου(Μιτζιόλη). Εκεί υπήρχε και το εξοχικό κέντρο διασκέδασης “ΟΡΝΙΟ” από το οποίο πήρε και το όνομα της.
“ΡΕΜΑ ΑΓΙΑΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ”(ή “Αη – Μονής”)
ΒΡΥΣΗ ΑΓΙΑΣ ΜΟΝΗΣ
Βρίσκεται στη ρεματιά της Αγίας Κυριακής στο δρόμο προς Λαμία. Η δεύτερη φλέβα της μεγάλης πηγής καταλήγει σε μια θαυμάσια βρύση με δροσερό νερό, κάτω από τη σκιά των πλατανιών της ρεματιάς. Έγινε επί προεδρίας της Kοινότητας Υπάτης του Βασίλη Παπαποστόλου το 1937 και ανακαινίστηκε το 1997 από τα παιδιά του Ηλιόδωρο και Αλεξάνδρα.
ΔΙΜΙΣΚΗ
ΒΡΥΣΗ ΔΙΜΙΣΚΗ
Βρίσκεται κάτω από τον ναό του Αγίου Νικολάου. Κτισμένη με μεγάλες πελεκητές πέτρες, με όμορφο γείσο στο πάνω μέρος και με πολύ κρύο νερό. Παραδίδεται ότι κτίστηκε μεταξύ 1780 και 1850. Πιθανόν το όνομα της το οφείλει στη Ζωή Διμισκή, μάνα του στρατάρχη της Ρούμελης Γεωργίου Καραϊσκάκη, η οποία κατά το 1780 ή 1782 πέρασε από την Υπάτη και φιλοξενήθηκε μόνη της ή με τον γιο της, σε σπίτι συγγενών της δίπλα στη βρύση. Η Ζωή ήταν αδερφή του κλέφτη Κώστα Ντιμισκή και πρώτη ξαδέλφη του καπετάν Γώγου Μπακόλα ο οποίος είχε παντρευτεί την κόρη του γέρο-Κοντογιάννη αρματολού του Πατρατζικίου (Υπάτης).
“ΟΒΡΕΟΒΡΥΣΗ”(ή “Εβραιόβρυση” ή “Ουβριόβρυση”)
ΒΡΥΣΗ ΟΒΡΕΟΒΡΥΣΗ
Βρίσκεται στη δυτική συνοικία της Υπάτης. Το όνομά της το οφείλει σε Εβραίους κατοίκους της Υπάτης, που διέμεναν στη συνοικία αυτή (Μέσα γειτονιά ή Μεσαλάς).Το νερό της δεν συνιστάται γιά πόση.
“ΔΡΕΣΤΙΛΑ”(ή “Τριστίλα” ή “Κατώβρυση” ή “Εσχατόβρυση”)
ΒΡΥΣΗ ΔΡΕΣΤΙΛΑ
Βρίσκεται κάτω από το δημόσιο δρόμο που οδηγεί στη “Στρατώνα”. Έχει   ωραία πελεκητή πέτρινη κούπα και γείσο. Το όνομα της πιθανόν να το οφείλει στην εγκατάσταση της Τριστίλας (νεροτριβης) που υπήρξε στο παρελθόν στο σημείο εκείνο. Άγνωστο ποια είναι η σχέση της βρύσης με την εγκατάσταση της νεροτριβής. Το άλλο όνομα της το οφείλει στο ότι είναι η τελευταία βρύση της Υπάτης στη συνοικία που αυτή βρίσκεται.
“ΓΙΑΝΙΤΣΑ”(ή “Γιανίτσαρη” ή “Γενίτσαρη”)
ΒΡΥΣΗ''ΓΙΑΝΙΤΣΑΡΗ''(ΓΙΑΝΙΤΣΑ)
Στον ίδιο άξονα με την προηγούμενη. Παλαιότερα είχε δύο θαυμάσιες πέτρινες πελεκητές κούπες οι οποίες αντικαταστάθηκαν με σιδερένια σωλήνα. Άγνωστο από πού πήρε το όνομα της.
Τ’ ΑΛΠΟΥ(ή “Αλπόβρυση”)
ΒΡΥΣΗ ΑΛΠΟΥ
Βρίσκεται στα νότια της Υπάτης στη συνοικία “Κουρναρίτσα”. Είναι έξω από το σπίτι του Γιώργου Αποστολόπουλου από το παρατσούκλι του οποίου (Αλπός) πήρε και το όνομα της.
“ΑΓΙΑΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ”(ή “Αη – Μονής”)
ΒΡΥΣΗ ΑΓΙΑΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
Βρίσκεται στο ξωκκλήσι της Αγίας Κυριακής απ’ όπου πήρε το όνομα της, ή σύμφωνα με την παράδοση από την ύπαρξη μοναστηριού στο σημείο εκείνο κατά το παρελθόν. Εκεί υπάρχει η μεγάλη πηγή που η πρώτη φλέβα της τροφοδοτεί αυτή τη βρύση με δροσερό νερό.
“ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ”
ΒΡΥΣΗ ΑΓΙΑΣΟΦΙΑΣ
Στο προαύλιο του ναού της Αγίας Σοφίας κατασκευασμένη με περίτεχνο τρόπο. Ανενεργή εδώ καί πολλά χρόνια.
“ΜΟΙΡΑ” (ή “Παζαρόβρυση”)
ΒΡΥΣΗ ΜΟΙΡΑΣ (ΠΑΖΑΡΟΒΡΥΣΗ)
Βρίσκεται στον παλιό δρόμο που πήγαινε από την Υπάτη στην Αμαλώτα. Χτισμένη προπολεμικά με μεγάλες πελεκητές πέτρες. Πήρε το όνομα της από το τοπωνύμιο “Μοιρά” ή “Μηρά” ή “Μερά” και από το ότι εκεί γινόταν το μεγάλο παζάρι της Υπάτης στις 27 Σεπτεμβρίου (14 Σεπτεμβρίου με το παλιό ημερολόγιο-του Σταυρού) και εξυπηρετούσε τις ανάγκες του παζαριού.
“ΚΑΜΗΛΟΒΡΥΣΗ”
ΒΡΥΣΗ ΜΟΙΡΑΣ (ΚΑΜΗΛΟΒΡΥΣΗ)
Η άλλη βρύση στην “Μοιρά” κάτω από τον παλιό αμαξιτό δρόμο Υπάτης-Λαμίας. Είχε πελεκητές κούπες αλλά στέρεψε. Εδώ και πολλά χρόνια δεν υπάρχει ίχνος απ’ αυτή τη βρύση!! Φαίνεται να πήρε το όνομα της από τις καμήλες που ξεδιψούσαν σ’ αυτή, φτάνοντας φορτωμένες με ποικίλα εμπορεύματα για τα μαγαζιά της Υπάτης και για το μεγάλο παζάρι (Φθινοπωρινό).
“ΧΑΪΝΤΟΥΤΗ”
ΒΡΥΣΗ ΧΑΙΝΤΟΥΤΗ
Βρίσκεται στη συνοικία “Κουρναρίτσα”. Έχει σιδερένια σωλήνα. Το όνομα της το πήρε από το επώνυμο της οικογένειας Χαϊντούτη.
“ΣΟΥΛΕΪΜΑΝ” (ή “Παζαρόβρυση”)
ΒΡΥΣΗ ΣΟΥΛΕΙΜΑΝ
Βρίσκεται στο δρομάκι προς την Αγιά Σοφιά έξω από την οικία του Νικόλαου Ζαγκανά. Έχει πελεκητή μαρμάρινη κούπα. Σύμφωνα με εντοιχισμένη πώρινη Οθωμανική επιγραφή κατασκευάστηκε το 1807/8 από τον Αλή Ζερέν Βελεστινλή, βοεβόδα Πατρατζικίου (Υπάτης) . Ανακαινίστηκε και διατηρεί την αρχική της μορφή. Αξιοσημείωτη είναι η ημιεξαγωνική διαμόρφωση του τόξου της πρόσοψής της. Το δεύτερο όνομα της το οφείλει στην εξυπηρέτηση αναγκών του παζαριού της Υπάτης όταν αυτό μεταφέρθηκε οριστικά από την “Μοιρά” στην πλατεία της Υπάτης.(Περισσότερα ενδιαφέροντα στοιχεία στην δημοσίευση της εργασίας Λιακόπουλου γιά τις μουσουλμανικές κρήνες της Υπάτης.)
“ΔΡΟΣΟΓΙΑΝΝΗ”
ΒΡΥΣΗ ΔΡΟΣΟΓΙΑΝΝΗ
Βρίσκεται στην ανατολική άκρη της Υπάτης στη θέση “Κοτρώνα”. Ωραία πετρόκτιστη βρύση, είχε δύο κούπες και μία σωλήνα. Η πρώτη κούπα αντικαταστάθηκε με σωλήνα που σήμερα έχει στερέψει. Πάνω από τη σωλήνα υπάρχει χαραγμένη δυσανάγνωστη επιγραφή. Η δεύτερη κούπα υπάρχει και σήμερα και από τη χαραγμένη επιγραφή πάνω απ’ αυτή φαίνεται ότι κτίστηκε το 1915 από τον Π.Καθάριο. Το όνομα της πιθανόν να το πήρε από τη γνωστή οικογένεια Δροσογιάννη της Δάφνης (Χομίργιαννης) που μέλη της εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην Υπάτη στις αρχές της δεκαετίας του 1900.
“ΑΛΗ”
ΒΡΥΣΗ ΑΛΗ
Βρίσκεται στην κάτω-βόρεια συνοικία της Υπάτης (Σλά Μαχαλά). Μεγάλη πετρόκτιστη βρύση με δύο θαυμάσιες μεγάλες κούπες. Το όνομα της μας παραπέμπει σε κάποιο Τούρκο αξιωματούχο της εποχής της Οθωμανικής κυριαρχίας.
“ΑΛΚΗ ΚΕΡΑΜΙΔΑ”
ΒΡΥΣΗ ΠΑΡΚΟ
Στο πάρκο της Υπάτης δεσπόζει η καινούργια βρύση, στη μνήμη του Υπαταίου ζωγράφου Άλκη Κεραμίδα, με δαπάνη της οικογένειάς του.
“ΑΗ-ΓΙΩΡΓΗ” (ή “Παγουρόπουλου”)
ΒΡΥΣΗ ΑΙ ΓΙΩΡΓΗ
Βρίσκεται στο προαύλιο του ναού του Αγίου Γεωργίου. Έγινε στη μνήμη του στρατηγού Πάνου Παγουρόπουλου από την οικογένεια του.Το ενδιαφέρον της βρύσης βρίσκεται στην πίσω όψη της (βλ. άρθρο Λιακόπουλου).
“ΦΡΑΓΚΕΪΚΗ” (ή “Ευθυμιοπουλαίων”)
ΒΡΥΣΗ ΦΡΑΓΚΑΙΙΚΗ
Βρίσκεται στη θέση “Μοιρά” και έχει δύο κούπες. Εξυπηρετούσε την ύδρευση του παζαριού της Υπάτης καί αργότερα τους διψασμένους ποδοσφαιριστές του Δημοτικού γηπέδου. Το όνομα της το οφείλει στις αντίστοιχες οικογένειες που διαθέτουν αγροκτήματα στην περιοχή αυτή και χρησιμοποιούσαν το νερό της για άρδευση.
“ΜΕΓΑΛΗ” (ή “ Βρύση Ματσούκα”)
ΒΡΥΣΗ ΜΕΓΑΛΗ
Βρίσκεται στην ανατολική έξοδο του οικισμού, κάτω από τον δημόσιο δρόμο Υπάτης-Λαμίας. Έχει πολύ δροσερό νερό το καλοκαίρι και ζεστό το χειμώνα όπως όλες οι βρύσες-πηγές. Πήρε το όνομα της-όπως και το ρέμα που είναι εκεί-από την “Μεγάλη” πόρτα-είσοδο του κάστρου της Υπάτης. Λέγεται και βρύση Ματσούκα από το όνομα του ιδιοκτήτη του νερόμυλου που βρίσκεται εκεί. Έχει δύο πελεκητές κούπες και δύο σωλήνες.
“ΤΟΥ ΖΙΑΚΑ” (ή “Πλάτανος”)
BΡΥΣΗ''ΖΙΑΚΑ''-''ΠΛΑΤΑΝΟΣ''
Βρίσκεται έξω από τη σημερινή εξοχική ταβέρνα “ΧΑΝΙ” του Γεωργίου Ζιάκα. Όταν το κτήμα Ε.Κοντόπουλου (Μιτζιόλη) αγοράστηκε από τον Νικόλαο Ζιάκα, αυτός έφτιαξε στον πλάτανο που υπήρχε στο δρόμο μια βρύση για τους περαστικούς και με το νερό της πότιζε τα περιβόλια του. Όταν άνοιξε την εξοχική ταβέρνα η βρύση ονομάστηκε “Πλάτανος” από το όνομα της ταβέρνας. Το νερό της βρύσης αυτής είναι της τέταρτης φλέβας της μεγάλης πηγής της Αγίας Κυριακής.
“ΑΗ-ΓΙΑΝΝΗ”
ΒΡΥΣΗ ΑΙΓΙΑΝΝΗ
Βρίσκεται έξω από το εκκλησάκι του Αη-Γιάννη κάτω από το κάστρο της Υπάτης. Η βρύση αυτή ήταν με ξύλινο πελεκητό κάναλο, αλλά έγινε τσιμεντένια με σιδερένια σωλήνα το 1966 από τον Χρήστο και Κατερίνα Πιλάλη.
“ΚΕΡΑΜΙΔΑΚΙ” (ή “Κεραμδάκι”)
ΒΡΥΣΗ ΚΕΡΑΜΙΔΑΚΙ
Βρίσκεται κοντά στη θέση “Σαραντάρι”, στο δημόσιο δρόμο από Υπάτη προς Καπνοχώρι. Βρύση με ωραία πελεκητή κούπα και κρύο νερό, κάτω από τα πλατάνια μέσα στη ρεματιά. Ανακατασκευάστηκε το 1999 από τον Αλέκο Ζαφείρη εις μνήμην των Κώστα και Αχιλλέα Ζαφείρη. Άγνωστο πως πήρε το όνομά της.
“ΜΟΤΣΙΟΥ”
ΒΡΥΣΗ ΜΟΤΣΙΟΥ
Βρίσκεται στο βόρειο-ανατολικό τμήμα της Υπάτης στη συνοικία “Μότσιου”. Παλαιότερα είχε πέτρινη κούπα που αντικαταστάθηκε με σιδερένιο σωλήνα. Η λέξη “Μότσιου” είναι σλάβικη και σημαίνει άφθονο νερό. Απ’εκεί πιθανόν να πήρε και το όνομα της.
“ΠΑΠΑ”
ΒΡΥΣΗ ΠΑΠΠΑ
Βρίσκεται στην αυλή της οικίας του παπά-Νικόλα Τσοχαντάρη, σημερινή οικία του Γεωργίου Καραμπά. Βρύση με πολύ δροσερό νερό παρακλάδι της μεγαλύτερης κεντρικής πηγής που βρίσκεται στο περιβόλι του γιατρού Παρνασσού Μυλωνά πατέρα του Αλέκου Μυλωνά, μετέπειτα δημάρχου Υπάτης.
“ΑΗ-ΝΙΚΟΛΑ”
ΒΡΥΣΗ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
Βρίσκεται στο προαύλιο του ναού του Αγίου Νικολάου. Κτίστηκε με δαπάνη των ενοριτών το 1920-1923.
“ΜΑΤΣΟΥΚΑ” (ανδριάντας)
ΒΡΥΣΗ ΜΑΤΣΟΥΚΑ
Βρίσκεται στο μικρό πάρκο του ανδριάντα του Υπαταίου Εθναπόστολου και ποιητή Σπύρου Ματσούκα. Εξυπηρετεί ανάγκες των επισκεπτών του μνημείου.
“ΤΖΑΜΙ”
ΒΡΥΣΗ ΤΖΑΜΙ
Βρίσκεται στον περίβολο του “Τζαμιού”(ξωκκλήσι Αγίας Ιερουσαλήμ) στη θέση “Περιβόλια”, κάτω από τον τεράστιο αιωνόβιο πλάτανο. Πρόκειται για βρύση με ωραία πελεκητή πέτρινη κούπα. Το όνομά της το οφείλει πιθανόν στην ύπαρξη τζαμιού στη θέση αυτή κατά την Οθωμανοκρατία.
………………………………………………………………
(Πρέπει να αναφερθεί ότι σε κάποιες από τις παραπάνω βρύσες έχει υπάρξει μεταγενέστερη παρέμβαση ή μεταφορά ή τροποποίηση..)
Εκτός από τις αναφερόμενες δημόσιες βρύσες υπάρχουν σε μερικά σπίτια της Υπάτης βρύσες – πηγές με πέτρινες κούπες ή σωλήνες. Τέτοιες είναι στου : Μαυροδήμου, Γάτου, Πολυζωίδη (κάτω από τον Αγ. Γεώργιο που ήταν παλιά το Ελληνικό Σχολείο της Υπάτης), Παν. Παναγιωτόπουλου, Ρώδη Στεργιόπουλου, Γεωρ. Δασκαλόπουλου, Κώστα Ζαφείρη, Αλέκου Μυλωνά, Αναστασίου Πολύζου και ίσως και σε άλλα σπίτια.
Επίσης υπάρχει καί η βρύση ‘Ντολασίδη‘ στην νοητή οριοθέτηση μεταξύ Υπάτης καί Αργυροχωρίου.
2015 05 29 ΒΡΥΣΗ ΝΤΟΛΑΣΙΔΗ
Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στην ..’εξαφάνιση’ μιάς ιστορικής βρύσης της Υπάτης.
2015 ΒΡΥΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ 2
ΒΡΥΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
Πρόκειται γιά την βρύση της ‘Ζωής’.Αυτή έχει συνδεθεί με φυματικούς συντοπίτες μας πού διαμέναν στα τελικά στάδια της νόσου τους στο σημείο της βρύσης γιά λόγους ‘κακώς νοούμενης υγιεινής’ αλλά κυρίως γιά θεραπευτικούς επειδή ο βάκιλλος του Koch εξασθενεί στο υψόμετρο.Τό όνομα το οφείλει στην Ζωή Σάνδρη πού υπήρξε ασθενής καί έμενε εκεί. Σήμερα η βρύση αυτή δεν υπάρχει πιά  γιατί μετά από μία κατολίσθηση, όπως φαίνεται καί στην φωτογραφία, ‘σβήστηκε από τον χάρτη’ !!!! Ελπίζουμε σε κάποια αρχειακή φωτογραφία γιά να την δημοσιεύσουμε..Μέχρι στιγμής δεν την έχουμε βρεί !!!!https://ypati.wordpress.com/παλαια-υπατη

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Ανακαλύψτε 21 παραλίες στο Νομό Φθιώτιδας (Εικόνες & Χάρτες)

Απο που πήρε το ονομά της η λουτρόπολη των Καμένων Βούρλων.Ποιά η σχέση της με την πλούσια κωμόπολη των Βουρλών της Μικράς Ασίας που κάηκε απο τους Τούρκους

Το "παπούτσι της νύφης",Ήθη και έθιμα του γάμου στο Μώλο.(video)