Εγκρίθηκε από την Κομισιόν το ελληνικό Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020.

Το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) για την Ελλάδα εγκρίθηκε επίσημα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 11 Δεκεμβρίου 2015, και σε αυτό περιγράφονται οι προτεραιότητες της Ελλάδας για την αξιοποίηση της διαθέσιμης δημόσιας δαπάνης ύψους 5,9 δισεκατομμυρίων ευρώ για την περίοδο 2014-2020 (EUR 4,7 δισεκατομμύρια ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ από εθνική συγχρηματοδότηση).

Το ελληνικό ΠΑΑ επικεντρώνεται κυρίως στην ενίσχυση της βιωσιμότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και της ανταγωνιστικότητας, στη διατήρηση και την ενίσχυση των οικοσυστημάτων και στην προώθηση της τοπικής ανάπτυξης στις αγροτικές περιοχές. Θα διατεθεί ενίσχυση στους αγρότες για να καλυφθεί ποσοστό 10,3 % των γεωργικών εκτάσεων βάσει συμβάσεων για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, 12,1 % για τη βελτίωση της διαχείρισης των υδάτων και το 10,7% για τη βελτίωση της διαχείρισης του εδάφους και/ή της πρόληψης της διάβρωσης του εδάφους.

Αναμένεται ότι 6.300 γεωργικές εκμεταλλεύσεις θα λάβουν επενδυτική στήριξη για αναδιάρθρωση και εκσυγχρονισμό και 23 900 νέοι γεωργοί θα λάβουν ενισχύσεις για πρώτη εγκατάσταση. Επιπλέον, πέραν των 8.300 γεωργικών εκμεταλλεύσεων θα λάβουν στήριξη για την ανάπτυξη βραχέων αλυσίδων εφοδιασμού, τοπικών αγορών και για δραστηριότητες προώθησης ενώ περίπου 600 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο αγρο-διατροφικό τομέα θα λάβουν στήριξη για επενδύσεις στον τομέα της μεταποίησης και εμπορίας γεωργικών προϊόντων.

Η στήριξη της γνώσης και της καινοτομίας καταλαμβάνει ποσοστό που υπερβαίνει το 6 % της προβλεπόμενης δημόσιας δαπάνης με τη δημιουργία περίπου 86.640 θέσεων κατάρτισης, για γεωργούς και αγροτικές επιχειρήσεις. Το ΠΑΑ θα παρέχει επίσης στήριξη για την τοπική ανάπτυξη σε Ομάδες Τοπικής Δράσης, μέσω της πρωτοβουλίας Leader καλύπτοντας σχεδόν το ήμισυ του αγροτικού πληθυσμού και θα συμβάλει στη βελτίωση της πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες περίπου στο 10%του πληθυσμού της υπαίθρου, περιλαμβανομένων των υποδομών τεχνολογίας της πληροφορίας (π.χ. ευρυζωνικό διαδίκτυο).

Η στήριξη της Αγροτικής Ανάπτυξης αποτελεί το 2ο πυλώνα της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής, μέσω του οποίου παρέχεται σε κάθε κράτος μέλος συγκεκριμένο ποσό χρηματοδοτικής συμμετοχής της ΕΕ για τη εφαρμογή σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο συγχρηματοδοτούμενων πολυετών προγραμμάτων. Συνολικά για τα 28 κράτη μέλη της ΕΕ, προβλέπονται 118 προγράμματα. Με το νέο Κανονισμό για την Αγροτική Ανάπτυξη για την περίοδο 2014-2020 επιδιώκεται η επίτευξη στόχων μέσα από έξι οικονομικες, περιβαλλοντικές και κοινωνικές προτεραιότητες και τα σχετικά προγράμματα περιέχουν σαφείς στόχους προς επίτευξη. Επιπλέον, για τη βελτίωση του συντονισμού των δράσεων και τη μεγιστοποίηση των συνεργιών με τα άλλα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά & Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ), συνάφθηκε Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης με κάθε κράτος μέλος, στην οποία σκιαγραφείται η γενικότερη στρατηγική του για τις διαρθρωτικές επενδύσεις, που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ.

Κατάσταση και κύριες προκλήσεις

Η Ελλάδα θα εφαρμόσει ένα ενιαίο εθνικό πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης. Η χώρα καταλαμβάνει έκταση 131.621 km², εκ των οποίων το 82,2% είναι αγροτικές και όπου κατοικεί το 44,1 % του πληθυσμού της χώρας. Από τις 723.010 γεωργικές εκμεταλλεύσεις, περισσότερες από τις μισές κατέχουν λιγότερα από 2 εκτάρια και ο μικρός και κατακερματισμένος κλήρος αποτελεί ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά της ελληνικής γεωργίας. Η έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού είναι ένα εμπόδιο για την ανάπτυξη των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Μόνο το 12,6 % των αρχηγών γεωργικών εκμεταλλεύσεων είναι ηλικίας κάτω των 35 ετών και μόνο το 3,5 % όλων των διαχειριστών εκμεταλλεύσεων έχουν γεωργική κατάρτιση. Ο δείκτης που μετρά το βιοτικό επίπεδο των γεωργών ανέρχεται στο 64,4 % του βιοτικού επιπέδου των ατόμων, που απασχολούνται σε άλλους τομείς.

Ο γεωργικός τομέας συνεισφέρει κατά 3,7 % στην Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (2013) της χώρας. Όσον αφορά στην απασχόληση, η γεωργία αντιπροσωπεύει το 13,2 % και ο αγρο-διατροφικός τομέας το 3,3 % του συνόλου. Η οικονομική σημασία του τομέα είναι σημαντική, και ως εκ τούτου η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς του με την άμβλυνση των διαρθρωτικών, περιβαλλοντικών και κλιματικών περιορισμών, παραμένει βασική πρόκληση.

Οι Περιοχές με φυσικούς περιορισμούς αντιπροσωπεύουν το 78,1 % της χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης (ΧΓΕ), το 53,9 % των οποίων είναι ορεινές περιοχές. Τα δάση καλύπτουν το 50 % της συνολικής έκτασης της χώρας και η βιολογική γεωργία καλύπτει το 3,8 % της ΧΓΕ. Οι αρδευόμενες εκτάσεις αντιπροσωπεύουν το 19,8 % της ΧΓΕ στην Ελλάδα και το 86 % του νερού καταναλώνεται από τη γεωργία, συχνά με σημαντικές απώλειες νερού. Ο δείκτης ανεργίας της Ελλάδας ανέρχεται στο 27,3 % (2013) και βρίσκεται πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ.

Ο τρόπος με τον οποίο θα αντιμετωπιστούν αυτές οι προκλήσεις στο πλαίσιο του ελληνικού ΠΑΑ

Για την αντιμετώπιση των ανωτέρω προκλήσεων, το Ελληνικό Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης θα χρηματοδοτήσει δράσεις στο πλαίσιο και των έξι προτεραιοτήτων της Αγροτικής Ανάπτυξης — με ιδιαίτερη έμφαση στην ανταγωνιστικότητα του γεωργικού τομέα και τη βιώσιμη διαχείριση των δασών, καθώς και στην αποκατάσταση, τη διατήρηση και ενίσχυση των οικοσυστημάτων, που συνδέονται με τη γεωργία και τη δασοκομία. Τα σημεία, στα οποία επικεντρώνεται η κάθε προτεραιότητα, παρουσιάζονται εν συντομία πιο κάτω.

• Προώθηση της μεταφοράς γνώσεων και της καινοτομίας στη γεωργία, στη δασοκομία και στις αγροτικές περιοχές

Στο πλαίσιο της προτεραιότητας αυτής, το ελληνικό ΠΑΑ αποσκοπεί στην στήριξη 530 έργων συνεργασίας, περιλαμβανομένων των έργων στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Σύμπραξης Καινοτομίας, καθώς και στην τόνωση της ανάπτυξης εταιρικών σχέσεων στην αλυσίδα εφοδιασμού του αγρο-διατροφικού τομέα. Εκτιμάται ότι θα δημιουργηθούν περίπου 86 640 θέσεις κατάρτισης, προκειμένου να ενισχυθεί η μεταφορά γνώσεων, κυρίως στους τομείς της περιβαλλοντικής συνείδησης και των καινοτόμων τεχνολογιών, προκειμένου να ενθαρρυνθεί η πρακτική εφαρμογή τους στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις.

• Ανταγωνιστικότητα του γεωργικού τομέα και της βιώσιμης διαχείρισης των δασών

Περίπου 23.900 γεωργικές εκμεταλλεύσεις στην Ελλάδα θα λάβουν στήριξη για την υλοποίηση επιχειρηματικών σχεδίων για νέους γεωργούς και γύρω στις 6.300 γεωργικές εκμεταλλεύσεις θα επωφεληθούν από στήριξη για την αναδιάρθρωση και τον εκσυγχρονισμό τους. Θα πρέπει να τονιστεί επίσης ότι οι νέοι γεωργοί θα επωφελούνται επίσης από κατάρτιση και υψηλότερο ποσοστό ενίσχυσης για τις επενδύσεις τους, στο πλαίσιο των αντίστοιχων μέτρων του προγράμματος.

• Την οργάνωση της αλυσίδας τροφίμων, περιλαμβανομένης της επεξεργασίας και εμπορίας γεωργικών προϊόντων, της καλής διαβίωσης των ζώων και της διαχείρισης κινδύνων στη γεωργία

Πάνω από 8.300 γεωργικές εκμεταλλεύσεις θα λάβουν στήριξη για τη δημιουργία βραχέων αλυσίδων εφοδιασμού, την ανάπτυξη των τοπικών αγορών, καθώς και οι δραστηριότητες προώθησης, και 600 επιχειρήσεις θα λάβουν στήριξη για επενδύσεις στον τομέα της μεταποίησης και εμπορίας γεωργικών προϊόντων.

• Αποκατάσταση, διατήρηση και ανάδειξη των οικοσυστημάτων που σχετίζονται με τη γεωργία και τη δασοκομία

Η Ελλάδα έχει στόχο την αύξηση κατά 10,3% της γεωργικής γης που υπάγεται σε συμβάσεις για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, 12,1% για τη βελτίωση της διαχείρισης των υδάτων και το 10,7 % για τη βελτίωση της διαχείρισης του εδάφους. Μέτρα για τη στήριξη της δάσωσης και της δημιουργίας γεωργο-δασοκομικών συστημάτων αποσκοπούν στο να υπαχθεί ένα μικρό ποσοστό της δασικής γης σε συμβάσεις διαχείρισης.

• Αποδοτικότητα πόρων και ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή

Η προτεραιότητα αυτή αποσκοπεί στη στήριξη μιας πιο αποδοτικής χρήσης των φυσικών πόρων, ιδίως του νερού, και στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ελλάδα. Σχεδόν το 5 % της αρδευόμενης γης θα συμβάλει στη βελτίωση της αποδοτικής χρήσης του νερού άρδευσης μέσα από επενδύσεις σε σχετικές δημόσιες και ιδιωτικές υποδομές. Αναμένεται ότι περίπου 51 000 εκτάρια γης θα αρδεύονται στο μέλλον με πιο αποδοτικά αρδευτικά συστήματα. Η εν λόγω στήριξη σε συνδυασμό με άλλα μέτρα, όπως επενδύσεις σε υλικά στοιχεία του ενεργητικού, δράσεις μεταφοράς γνώσης και συμβουλευτικές υπηρεσίες, αναμένεται να συμβάλει ώστε να αυξηθεί η αποδοτικότητα νερού από τη γεωργία, στη συνολική κατανάλωση νερού.

• Κοινωνική ένταξη και για την τοπική ανάπτυξη στις αγροτικές περιοχές

Το ήμισυ σχεδόν του αγροτικού πληθυσμού της Ελλάδας αναμένεται να καλυφθεί από στρατηγική τοπικής ανάπτυξης, ενώ πάνω από το 10 % του αγροτικού πληθυσμού θα επωφεληθεί από βελτιωμένες υπηρεσίες και υποδομές ΤΠΕ. Οι δράσεις μέσω LEADER αποσκοπούν στη δημιουργία 2.000 νέων θέσεων εργασίας. Επιπλέον, περίπου 3.140 δικαιούχοι θα λάβουν στήριξη για επενδύσεις σε μη γεωργικές δραστηριότητες σε αγροτικές περιοχές, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στη δημιουργία 2.860 θέσεων εργασίας.

Τα πέντε σημαντικότερα μέτρα του ΠΑΑ από την άποψη του προϋπολογισμού (συνολική δημόσια συνεισφορά) είναι:

• Ποσό 1.490 εκατ. EUR διατίθεται για επενδύσεις σε υλικά στοιχεία του ενεργητικού
• Ποσό 1.101 εκατ. EUR διατίθεται σε περιοχές που αντιμετωπίζουν φυσικά ή άλλα ειδικά μειονεκτήματα
• Ποσό 801,2 εκατ. EUR διατίθεται για τη βιολογική γεωργία
• 472,2 εκατ. ευρώ διατίθεται για γεωργο-περιβαλλοντικά μέτρα και μέτρα για το κλίμα
• 438,1 εκατ. ευρώ διατίθεται για την ανάπτυξη των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και επιχειρήσεων

Εγκρίθηκε το σύνολο των 118 προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης της ΕΕ

Η σημερινή έγκριση του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) της Ελλάδας σηματοδοτεί το τέλος της διαδικασίας έγκρισης του συνόλου των 118 προγραμμάτων για την περίοδο 2014-2020. Με 99,6 δισ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ), και επιπλέον 60,6 δισ. ευρώ από τη συγχρηματοδότηση εκ μέρους των εθνικών και περιφερειακών δημοσίων ταμείων ή ιδιωτικών επενδύσεων, τα ΠΑΑ θα βοηθήσουν τις ευρωπαϊκές αγροτικές περιοχές και κοινότητες να αντιμετωπίσουν τις τρέχουσες οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές προκλήσεις και να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που θα ανακύψουν.

Επισημαίνοντας αυτό το ορόσημο, ο Επίτροπος Phil Hogan δήλωσε τα εξής: «Το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης αφορά τις θέσεις εργασίας, την ανάπτυξη, τις επενδύσεις και την ανταγωνιστικότητα στην αγροτική Ευρώπη. Ο στόχος είναι να δοθεί στις αγροτικές περιοχές και κοινότητες η δυνατότητα να ανταποκριθούν στο ευρύ φάσμα προκλήσεων και ευκαιριών που καλούνται να αντιμετωπίσουν τον 21ο αιώνα: προκλήσεις και ευκαιρίες οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές. Με έξυπνες και στρατηγικές επενδύσεις, τα ΠΑΑ θα αποτελέσουν την κινητήρια δύναμη για την ανανέωση των γενεών και θα δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για την άνθηση της οικονομίας, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος στις αγροτικές περιοχές. Με την COP 21 να διεξάγεται αυτή τη στιγμή στο Παρίσι, η έμφαση πέφτει αναπόφευκτα στην αντιμετώπιση της σημαντικής κλιματικής πρόκλησης και το πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο, συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης.»

Οι κατ’ εξοχήν αγροτικές περιοχές αντιπροσωπεύουν το 52 % της επικράτειας της ΕΕ και έχουν πληθυσμό 112,1 εκατ. ατόμων. Οι περιφέρειες αυτές διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν αντικατοπτρίζουν πολλές διαφορετικές περιστάσεις. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή παρέχει μεγαλύτερη ευελιξία στα κράτη μέλη προκειμένου η στήριξη να είναι πιο στενά προσαρμοσμένη στις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε περιφέρειας ή χώρας και γι” αυτό χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη έμφαση στην επικουρικότητα. Με τον τρόπο αυτό, τα κράτη μέλη μπορούν να οικοδομήσουν τα δικά τους εθνικά ή περιφερειακά προγράμματα, που θα αντανακλούν αυτές τις ιδιαιτερότητες, με βάση τουλάχιστον τέσσερις από τις έξι κοινές προτεραιότητες: γνώση και καινοτομία, ανταγωνιστικότητα, καλύτερη οργάνωση της τροφικής αλυσίδας, διατήρηση των οικοσυστημάτων, αποδοτική χρήση των πόρων και κοινωνική ένταξη. Οι προτεραιότητες αυτές αντανακλούν επίσης τον βαθμό στον οποίο η χρηματοδότηση μέσω των ΠΑΑ έχει θετικό αντίκτυπο στην κοινωνία εν γένει και όχι μόνο στις γεωργικές και τις άλλες αγροτικές κοινότητες.

Για παράδειγμα, οι πολωνικές αρχές αποφάσισαν να αφιερώσουν το ένα τρίτο της χρηματοδότησης των ΠΑΑ για την ενίσχυση της βιωσιμότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και της ανταγωνιστικότητας, με ένα πρόγραμμα που θα παρέχει επενδυτική στήριξη σε περίπου 200 000 γεωργικές εκμεταλλεύσεις και σε περισσότερες από 1 800 ομάδες παραγωγών, με στόχο τη δημιουργία χιλιάδων θέσεων εργασίας. Πολλά περιφερειακά προγράμματα, όπως εκείνα για την Πικαρδία ή την Κάτω Νορμανδία στη Γαλλία, περιλαμβάνουν τη στήριξη της εγκατάστασης νέων γεωργών.

Μία από τις πιο συχνές προτεραιότητες των εθνικών και περιφερειακών ΠΑΑ είναι η δράση για το κλίμα.

Για παράδειγμα, η Αυστρία κατένειμε το 71 % της στήριξής της στην καλύτερη διαχείριση των φυσικών πόρων και στην ενθάρρυνση των φιλικών προς το κλίμα γεωργικών πρακτικών, με στόχο η εκμετάλλευση του 83 % των γεωργικών εκτάσεων να γίνεται με συμβάσεις που υποστηρίζουν τη βελτίωση της βιοποικιλότητας και η εκμετάλλευση του 75 % των εκτάσεων να γίνεται με συμβάσεις που υποστηρίζουν τη βελτίωση της ποιότητας των υδάτων.

Ομοίως, η κεντρική προτεραιότητα του ΠΑΑ της Ιρλανδίας είναι η αποκατάσταση, η διατήρηση και η ενίσχυση των οικοσυστημάτων που συνδέονται με τη γεωργία και τη δασοκομία. Τα τρία τέταρτα της συνολικής χρηματοδότησης για την Ιρλανδία διατίθενται για την προτεραιότητα αυτή.

Η διασύνδεση των αγροτικών περιοχών και η ενίσχυση των υποδομών αποτελούν σημαντική προϋπόθεση για την ανταγωνιστικότητα. Στην Ιταλία, το ΠΑΑ της Καλαβρίας θα συμβάλει στην κοινωνική ένταξη και την οικονομική ανάπτυξη στις αγροτικές περιοχές προσφέροντας βελτιωμένες ευρυζωνικές υποδομές σε περίπου 48 % του αγροτικού πληθυσμού.

Ορισμένα από τα συνολικά προσδοκώμενα επιτεύγματα για την περίοδο 2014-2020 περιγράφονται αδρομερώς στο παρόν δελτίο. Η υλοποίηση και ο αντίκτυπος των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης παρακολουθούνται καιαξιολογούνται λεπτομερώς. Τα πορίσματα είναι διαθέσιμα σε εκθέσεις που αναρτώνται στον δικτυακό τόπο της Επιτροπής.

Ιστορικό

Η στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης είναι ο 2^ος πυλώνας της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής. Χορηγεί στα κράτη μέλη ενωσιακά χρηματοδοτικά κονδύλια για τη διαχείριση πολυετών συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο. Συνολικά, για τα 28 κράτη μέλη προβλέπονται 118 προγράμματα ύψους 99,6 δισ. ευρώ (περισσότερα από τα 95,6 δισ. ευρώ που ανακοινώθηκαν πριν από ένα έτος, λόγω των μεταφορών από τον 1^οπυλώνα). Ο νέος κανονισμός για την αγροτική ανάπτυξη (κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1305/2013) της περιόδου 2014-2020 αφορά έξι προτεραιότητες στον οικονομικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό τομέα. Τα προγράμματα περιλαμβάνουν σαφείς προς επίτευξη στόχους. Επιπλέον, για τη βελτίωση του συντονισμού των δράσεων και τη μεγιστοποίηση των συνεργιών με τα άλλα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ), συνάφθηκε με κάθε κράτος μέλοςσυμφωνία εταιρικής σχέσης. Οι συμφωνίες αυτές αναδεικνύουν τη γενική στρατηγική για τις διαρθρωτικές επενδύσεις που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ. Με προϋπολογισμό ύψους 454 δισ. ευρώ για την περίοδο 2014-2020, τα ΕΔΕΤ είναι το κύριο επενδυτικό εργαλείο πολιτικής της ΕΕ.

πηγή: agro24