Οι
Ωρεοί είναι κωμόπολη της Βόρειας Εύβοιας και η παραλία
της Ιστιαίας. Έχει υψόμετρο 10 μέτρα και βρίσκεται 5 χιλιόμετρα δυτικά
της Ιστιαίας, στις ακτές του ομώνυμου όρμου στον Δίαυλο Ωρεών. Μετά την
απελευθέρωση από τους Τούρκους και την πρώτη διοικητική διαίρεση οι
Ωρεοί ανήκαν στο δήμο Ιστιαίων όπου παρέμειναν μέχρι το 1912 οπότε
αναγνωρίστηκε ως κοινότητα Ωρεών. Το 1997 σύμφωνα με το Σχέδιο
Καποδίστριας γίνεται έδρα του ομώνυμου δήμου που περιλάμβανε τους
Ωρεούς, τον Ταξιάρχη, τον Ν. Πύργο και την Καστανιώτισσα. Από το 2011,
με το πρόγραμμα Καλλικράτης, αποτελεί δημοτική ενότητα του δήμου
Ιστιαίας -Αιδηψού της περιφερειακής ενότητας Εύβοιας στην Περιφέρεια
Στερεάς Ελλάδας
Ονομασία
Υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερις εκδοχές για την προέλευση του ονόματος “
Ωρεοί“.
Πιθανά να προέρχεται από τη λέξη ώρα-ώρη που σημαίνει φροντίδα, μέριμνα
και το ρήμα ωρεύω που σημαίνει φροντίζω κάποιον, που κατά παρετυμολογία
έγινε ωρεώ-ωρεός που σημαίνει επιβλέπω. Ίσως το όνομα να δόθηκε από την
δυναστεία των Ωρεών ή από τον πρώτο βασιλιά τον Ωρεό, αδελφό της
Ιστιαίας.Ίσως να προήλθε από παρετυμολογία της λέξης Ωρέους που κάποιοι
έγραφαν Ωραίους γιατί θεωρούσαν και έλεγαν : “Οι τόποι μας είναι
ωραίοι”.
Ιστορία
Οι Ωρεοί μαζί με την Ιστιαία αποτελούν τις σημαντικότερες ιστορικές
πόλεις της Βόρειας Εύβοιας. Είχαν στενές σχέσεις μεταξύ τους και η,
περίπου ίδια, ιστορία τους χάνεται στους αιώνες. Πολλά είναι τα
γεγονότα που αναφέρονται από ιστορικούς για την πόλη των Ωρεών. Η
μεγαλύτερη ακμή του αρχαίου Ωρεού αρχίζει το 446 όταν οι Αθηναίοι
κατέστρεψαν την Ιστιαία επειδή είχε αποστατήσει από την Αθηναϊκή
Συμμαχία και ανάγκασαν τους κατοίκους της σε εκπατρισμό. Στη συνέχεια
προχώρησαν στην εγκατάσταση σε αυτή 2000 κληρούχων από την Αττική και
άλλες περιοχές της Εύβοιας και την μετονόμασαν σε Ωρεούς ή Ωρεός. Μετά
τον Πελοποννησιακό πόλεμο επέστρεψαν οι πρώτοι κάτοικοι. Επίσης το 446
αναφέρεται ως έτος ίδρυσης των Ωρεών μετά την καταστροφή της Ιστιαίας.
Το 397 π.Χ. ανατράπηκε, με τη βοήθεια Αθηναίων και Θηβαίων, το
ολιγαρχικό καθεστώς που είχαν επιβάλει οι Σπαρτιάτες. Η Ωρεός έγινε
πεδίο συγκρούσεων την περίοδο των επιγόνων του Μ. Αλεξάνδρου. Το 313 ο
Κάσσανδρος πολιόρκησε την Ωρεό επιδιώκοντας με την άλωση της να
αποτρέψει την είσοδο του αντιπάλου του Αντίγονου στον Ευβοϊκό κόλπο.
Πολλά είναι τα γεγονότα που είχαν σχέση με την Ωρεό κατά την περίοδο των
πολέμων Ρωμαίων και Φιλίππου Ε΄της Μακεδονίας. Οι Ρωμαίοι με τον
ανθύπατο Σουλπίκιο και τον βασιλιά της Περγάμου Άτταλο έπλευσαν από την
Σκόπελο προς την Ωρεό με ισχυρό στόλο. Η επιτυχία των Ρωμαίων ήταν
εύκολη, αφού πολλοί από τους κατοίκους ήταν φιλικοί με τους Ρωμαίους.
Αργότερα έγινε ξανά επίθεση από τους Ρωμαίους και τον Άτταλο. Αυτή την
φορά έκαναν επίθεση από αντίθετες πλευρές εναντίον της Ωρεό και την
κυρίευσαν χρησιμοποιώντας καταπέλτες και κριούς. Ο επικεφαλής των
Ρωμαίων, σε αυτή την επίθεση ήταν ο Οτίλιος Τάπππουλος, που αντάμειψε το
σύμμαχό του παραχωρώντας του την πόλη. Ο Άτταλος πήρε τότε ως λάφυρα
αγάλματα που κοσμούσαν την Ωρεό και τα μετέφερε στην Πέργαμο, όπου και
τα έστησε σε ανάμνηση της νίκης του στην Εύβοια. Το 208 θα ανακαταληφθεί
από τον βασιλιά της Μακεδονίας αλλά μετά τη μάχη στη θέση “Κυνός
Κεφαλές” το 197 θα παραδοθεί , όπως και ολόκληρη η Εύβοια, στους
Ρωμαίους. Το 196 η Ρωμαϊκή Συγκλητος αποφάσισε η πόλη της Ωρεού να
παραμείνει ανεξάρτητη και το 194 π.Χ ο ύπατος Φλαμινίνο απέσυρε τη
φρουρά από την πόλη.Στα χρόνια που ακολούθησαν η Ωρεό έγινε ισχυρή
ναυτική βάση των Ρωμαίων. Μετά την άλωση της Χαλκίδας από τον Μωάμεθ η
Ωρεός θα περάσει στους Τούρκους μέχρι την απελευθέρωση το 1833.
Τελευταίος Τούρκος ιδιοκτήτης φέρεται ο Χασάν μπέης, ο οποίος δεν
πούλησε το χωριό στους κατοίκους του, όπως οι άλλοι ομοεθνείς του. Το
πιο πιθανό είναι να πουλήθηκε μετά το 1850 και μάλιστα τμηματικώς. Το
λιμάνι των Ωρεών στον πόλεμο του 1987 και στους βαλκανικούς πολέμους του
1912-13 ήταν η κύρια βάση του ελληνικού πολεμικού ναυτικού.
Αξιοθέατα
Ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα των Ωρεών είναι το κάστρο. Σήμερα
υπάρχουν μόνο μερικά κομμάτια από τον εξωτερικό τοίχο του ενετικού
κάστρου που ήταν χτισμένο στα θεμέλια αρχαίου τείχους στην ακρόπολη της
πόλης. Κάτω από το κάστρο βρίσκεται η μεταβυζαντινή εκκλησία του Αγίου
Βασιλείου. Νότια του Ιερού Ναού του Σωτήρος, μέσα σε γυάλινο κουβούκλιο,
υπάρχει ο ταύρος των Ωρεών. Είναι μαρμάρινος ταύρος της ελληνιστικής
περιόδου, μήκους 3,2 μέτρων. Πρόκειται για επιτύμβιο μνημείο σε στάση
επίθεσης. Βρέθηκε τον Αύγουστο του 1965 στην παραλία του χωριού. Επίσης
σε αίθουσα του δήμου υπάρχει αρχαιολογική συλλογή με πολλά ευρήματα που
έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη.
Σχόλια