Δικαστικό Μέγαρο Λαμίας. Νεοκλασικισμός, αστική μεγαλοπρέπεια κι Ιστορία

Κατά τον 19ο αιώνα, η Λαμία αποτελεί από τα σημαντικά μέσου μεγέθους αστικά κέντρα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Αρχικά, τα τζαμιά και τα εγκαταλειμμένα οθωμανικά αρχοντικά φιλοξενούν τις δημόσιες υπηρεσίες, αλλά σταδιακά η πόλη αποχτά τον αστικό της εξοπλισμό σε κτιριακές υποδομές. Αρωγοί σε αυτό, φάνηκαν οι ευπορότεροι των Ελλήνων, κάτοικοι είτε της μικρής χώρας, είτε μέλη των παροικιών του εξωτερικού. Τέτοια είναι και η περίπτωση του Δικαστικού Μεγάρου της Λαμίας.
Πρόκειται για ένα νεοκλασικό κτίριο, που άρχισε να κατασκευάζεται μετά το 1903 και αποπερατώθηκε στα τέλη του 1911, με δαπάνη του εθνικού ευεργέτη, Ανδρέα Συγγρού. Το μέγαρο αποτελεί ζωντανή ιστορία για την πόλη της Λαμίας. Βομβαρδίστηκε ανηλεώς από τους Γερμανούς τον Απρίλη του 1941 και υπέστη σοβαρές ζημιές από το μεγάλο σεισμό, που έπληξε τη Λαμία, τον Ιούλιο του 1980. Παρ’ όλες τις κακουχίες, επιβλητικό και λειτουργικό, έλυσε το στεγαστικό πρόβλημα των δικαστικών υπηρεσιών της πόλης για έναν ολόκληρο αιώνα.
Εδώ, εκτυλίχθηκαν συνταρακτικές δίκες, που είναι Πανελληνίως γνωστές, και στις οποίες δικηγόροι-μέλη του Δ.Σ.Λ. διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο. Σημαντικότερες είναι: α). Η δίκη του Κιλελέρ (1910), β). Η δίκη του Εκτάκτου Στρατοδικείου Λαμίας (1918), γ).«Η Δίκη της Λαμίας» (1922) (Αλ. Παπαναστασίου – Δημοκρατικό Μανιφέστο), δ). Οι δίκες του Στρατοδικείου Λαμίας (1945-1950), ε). Η δίκη της Σπυριδούλας (1956) και στ). Η δίκη του Γοργοποτάμου (1965).
Tο Δικαστικό Μέγαρο είναι από τα σημαντικότερα δείγματα της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Λαμίας κι ένα απ’τα λαμπρότερα τοπόσημά της. Ενσωματώνει τις χαράξεις και τα ρυθμολογικά στοιχεία του νεοκλασικισμού, (του όψιμου νεοκλασικισμού μάλιστα), με την πληθώρα των διακοσμητικών στοιχείων, τη διάσπαση των επιμέρους όγκων και την ποικιλία στις επιμέρους μορφολογήσεις των όψεων.
Είναι εντυπωσιακό πάντως, πως για ένα τόσο σημαντικό κτίσμα δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για τον αρχιτέκτονα-δημιουργό του. Διάφορες σύγχρονες πηγές το αναφέρουν ως έργο του Ερνέστου Τσίλλερ, του πασίγνωστου Γερμανού αρχιτέκτονα, του οποίου το όνομα είναι συνδεδεμένο με τις λαμπρότερες σελίδες του νεοκλασικισμού στην Ελλάδα. Και πράγματι, και η χρονολογία κτίσης του έργου συμπίπτει με την περίοδο δράσης του αρχιτέκτονα, και ο ίδιος ο Τσίλλερ συνεργάστηκε με τον Ανδρέα Συγγρό σε άλλα κτίρια όπως το Δημοτικό Θέατρο Αθηνών και το Μέγαρο Ανδρέα Συγγρού, (το σημερινό Υπουργείο Εξωτερικών).
Πάντως καμία από τις πηγές δεν παραπέμπει σε πρωτογενή στοιχεία. Και επιπλέον το Δικαστικό Μέγαρο της Λαμίας δεν συμπεριλαμβάνεται σε καμία από τις μελέτες τις σχετικές με τον Τσίλλερ ούτε σε κάποιον από τους καταλόγους των έργων του.
Μέχρις ότου λοιπόν υπάρξουν αξιόπιστα στοιχεία από τις πηγές της εποχής ο αρχιτέκτων του έργου δέον όπως θεωρείται άγνωστος.
Ο περαστικός, ας σταματήσει για λίγο να θαυμάσει το κτίριο. Κι όχι μόνο ως σύνολο. Ας δει τις δωρικές μαρμάρινες κολώνες της εισόδου, την λεπτοδουλεμένη μεταλλική εξώθυρα, ας διατρέξει με το βλέμμα τις διακοσμημένες επιφάνειες τις χαϊδεμένες απ’την πατίνα του χρόνου. Και διακριτικά πολύ ας αποτολμήσει μια επίσκεψη στο εσωτερικό. Ίσα για να θαυμάσει την εντυπωσιακή μαρμάρινη σκάλα και το κεντρικό υαλοσκέπαστο αίθριο. Και να φανταστεί όλη αυτή τη μεγαλοπρέπεια αποκαταστημένη, να συνεχίζει την πορεία της στο μέλλον ως ζωντανό κύτταρο στη ζωή της πόλης.
http://www.centralgreece.gr