ΔΥΟ ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΕΠΙΔΡΟΜΕΣ ΚΑΙ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΤΗΣ ΜΕΝΔΕΝΙΤΣΑΣ ΑΠΟ ΑΤΑΚΤΟΥΣ ΕΝΕΤΟΥΣ ΤΟΝ 17ο ΑΙΩΝΑ

Aπο τον Κωνσταντίνο Αλεξίου
ερευνητής ΥΠΠΟ
fb:‎ΒΟΔΟΝΙΤΣΑ Σπουδή στην ιστορία και την λαογραφία της Μενδενίτσας.

Κατά τα τελευταία έτη του 17ου αιώνα η διαμάχη Οθωμανών και Ενετών για την επικυριαρχία στον Ελλαδικό χώρο είχε φθάσει στην κορύφωσή της. Ο ένας κατακτητής αποσπούσε Ελληνικά εδάφη από τον άλλον κατακτητή, και αυτός με την σειρά του τα ανακαταλάμβανε, τα βαστούσε μερικά χρόνια και πάλι τα έχανε. Το έτος 1687 ο Φραγκίσκος Μοροζίνη είχε ολοκληρώσει την ανακατάληψη ολοκλήρου της Πελοποννήσου, εν μέσω δηώσεων και ανελέητων σφαγών, και είχε αναγκάσει τους Τούρκους κατοίκους της να την εγκαταλείψουν και να καταφύγουν στην Στερεά Ελλάδα.

Οι Ενετοί στην συνέχεια στράφηκαν βορειότερα αποσκοπώντας και στην ανακατάληψη της Στερεάς από τους Οθωμανούς. Αφού πέρασαν τον ισθμό κατέλαβαν για λίγους μήνες την Αθήνα. Το πέρασμα το Μοροζίνη από την Αθήνα στάθηκε μοιραίο για τον Παρθενώνα. Οι Τούρκοι πίστευαν ότι ο Ιταλός θα σεβόταν το αρχαίο μνημείο και δεν θα χτυπούσε. Ο Μοροζίνι όμως ήταν αδίστακτος. Παρασκευή 26 Σεπτεμβρίου 1687 στις 7 το βράδυ ένα βλήμα εκτοξεύτηκε στην οροφή του αρχαίου ναού και τον ανατίναξε. Η οβίδα τρύπησε την στέγη και χτύπησε τα πεντακόσια βαρέλια πυρίτιδας που είχαν αποθηκεύσει οι Τούρκοι στο κέντρο του ναού....
Ακολούθως οι Ενετοί επενεργούσαν κατά της Στερεάς με τακτικές αιφνιδιαστικές επιδρομές με σώματα άτακτων πολεμιστών, που αποτελούνταν από Αλβανούς, Βουλγάρους και Σκλαβούνους (Σλάβους εποίκους), ήτοι κατά της Λειβαδειάς, των Θηβών, της Αταλάντης, της Λαμίας κ.λ.π.

Σκοπός των επιδρομών αυτών ήταν να παρενοχλούν τους εγκαταστημένους Οθωμανούς, πλην όμως οι άτακτοι λήστευαν και διήρπαζαν τους πάντες αδιακρίτως. Πιο ακριβής χαρακτηρισμός για αυτούς θα ήταν λησταντάρτες παρά άτακτοι πολεμιστές. Ωστόσο τα σώματα αυτά παραδόξως ονομάζονταν στην λόγια γλώσσα της εποχής παρτιδάριοι δηλαδή παρτιζάνοι.
Εύκολο πιστεύω, είναι να αναλογισθεί κανείς σήμερα, τα δεινά που υφίσταντο οι πρόγονοι μας από την καταπίεση των Τούρκων αφενός, και από τις επιδρομές των άτακτων Ενετών αφετέρου. Ευρίσκοντο μεταξύ σφύρας και άκμονος, και κυριολεκτικά δεν είχαν που την κεφαλήν κλίναι.

Αρχηγός των παρτιδάριων ήταν ο Έλληνας Λιμπεράκης Γερακάρης με καταγωγή από την Μάνη. Οι ιστορικές πηγές μιλούν για μια ειδεχθή φυσιογνωμία. Εγωιστής, άπληστος, πολεμοχαρής, φιλόδοξος δεν δίσταζε να επιτίθεται και κατά των ομόδοξων του για να εξασφαλίσει φέουδα και τιμάρια. Αρχικά ήταν στην υπηρεσία των Τούρκων. Μετά όμως από διαπραγματεύσεις που διήρκεσαν μια πενταετία οι Ενετοί πέτυχαν την αποσκίρτηση του Λιμπεράκη από το Τουρκικό στρατόπεδο και τον έθεσαν στην υπηρεσία τους. Αυτό συνέβη τον Ιούλιο του έτους 1696.

Μετά τρεις μήνες ο Λιμπεράκης Γερακάρης, στην πρώτη του κιόλας πολεμική επιχείρηση, οδηγώντας τους παρτιδάριους λησταντάρτες του επέδραμε εναντίον της Μενδενίτσας και την λεηλάτησε. Να πως αναφέρετε η επίθεση αυτή στα Κρατικά αρχεία της Βενετίας:
(Δέσμη 1176) 19 Οκτωβρίου 1696 Αναφορά Αλεξάνδρου Μολίν προς τον Δόγη της Βενετίας.
…..Ως προς τον Λιμπεράκην, εξ' όσων μέχρι τούδε συνέβησαν, καταλήγω εις το συμπέρασμα ότι ήτο ολιγότερο αισθητή η εχθρότης του όταν ήτο ακόμη συνεργάτης των Τούρκων, παρά η σημερινή του αφοσίωση προς εμάς. Και είναι η κρίσις μου ορθή και η Εξοχωτάτη Γερουσία θα συμφωνήσει, ότι η πρώτη του επιχείρηση ήτο εναντίον της Μονδινίτσας (Modinizza), τόπου εις τουρκικόν μέρος, όπου οι ίδιοι παρτιζάνοι του Λιμπεράκη, μετά την γενομένην λεηλασίαν, ήρθαν στα χέρια δια την διανομήν των λαφύρων και κατηγόρουν τον αρχηγόν των Λιμπεράκην ότι είναι άπληστος. Ως εκ τούτου το σώμα του διασκορπίσθηκε και εδόθη αφορμή εις τους εχθρούς μας να αναθαρρήσουν.....

Τρία χρόνια ενωρίτερα από την επιδρομή του Λιμπεράκη στην Μενδενίτσα υπήρξε και άλλη αγριότερη αυτής. Ο ίδιος δεν έλαβε μέρος σε αυτήν γιατί απλά τότε ήταν στην υπηρεσία των Τούρκων. Να πως αναφέρεται η πρώτη επιδρομή των ατάκτων Βενετών στην προσφιλή μας Μενδενίτσα στα αρχεία της Βενετίας:
12 Μαϊου 1693. Αναφορά του Γενικού Προβλεπτή Μαρίνου Μιχιέλ προς τον Δόγη της Βενετίας.

…..Ο Αλή πασάς των Γιαννίνων ευρίσκεται εις Θήβας με 90 πεζούς και εφίππους, ο δε Σερακέρης αυξάνει καθημερινώς τας δυνάμεις του και τώρα περιμένει να έλθουν 70 σημαίαι Αλβανών. Οι πρόκριτοι της Λαρίσσης λέγουν ότι λίαν προσεχώς ο Σερακέρης θα αναχωρήσει δια τας Θήβας και η αιτία είναι διότι επιέσθη από τα εκκλήσεις των κατοίκων του Τουρκοχωρίου, του Ζητουνίου, και ιδία της Μοδονίτσας η οποία υπέστη επιδρομήν των παρτιζάνων του Βασιλείου. Ούτοι ελεηλάτησαν την πολίχνην και επήραν και αιχμαλώτους. Τέλος ο Λιμπεράκης εξακολουθεί να παραμένει εις το Καρπενήσι με 800/900 άνδρας και είναι έτοιμος να αναχωρήσει εις την πρώτην διαταγήν του Σερακέρη........
Λίγα χρόνια ενωρίτερα και συγκεκριμένα το 1668 συνέβει η εξέγερση των Μενδενιτσιωτών κατά των Οθωμανών κατακτητών, πάλι με συμμετοχή Ενετών, αν και η τελευταία κάπως αινιγματική. Τότε ναυτικοί Ενετοί, με καπετάνιο που έφερε το όνομα Τζώρτζη, βοήθησαν τους εξεγερμένους. Φαίνεται πως η άλλοτε θαλασσοκράτειρα Ενετική Αυτοκρατορία δεν είχε περιπέσει ακόμα στην ελεεινή θέση να έχει στην υπηρεσία της πλιατσικολόγους και λησταντάρτες.
Τεκμαίρεται και από αυτά η σπουδαιότητα της Μενδενίτσας και κατά την Οθωμανική περίοδο. Άλλωστε ήταν έδρα Ναχιγιέ τα πρώτα χρόνια της Οθωμανικής κατάκτησης και έδρα Καζά στην συνέχεια. Όπως και έδρα αρματολικιού. Την σπουδαιότητα της αυτή και την στρατηγική της σημασία φαίνεται πως την πλήρωσε ακριβά στο διάβα των αιώνων.

ΠΗΓΗ: Επετηρίς Εταιρίας Στερεοελλαδικων Μελετών. Τόμος Β΄ Αθήναι 1969 -70