Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Η Μυκηναική Άγναντη Λοκρίδος (μέρος Α)


ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ
ΤριαντάφυλλοςΔ.Παπαναγιώτου
φιλόλογος,συγγραφέας
τ.διευθυντήςτηςΠαιδαγωγικήςΑκαδημίαςΛαμίας
ειδ.ΠάρεδροςτουΠαιδαγωγικούΙνστιτούτουε.τ.
ΘΕΜΑ
Η Μυκηναϊκή Άγναντη Λοκρίδος
                                           ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ
Πριν από σαράνταπέντε και πλέον χρόνια έγραφα στον τοπικό Τύπο για τα«Άγραφα» της Λοκρίδος, δηλαδή για το χωριό μου,την Άγναντη.Κι αυτό γιατί οι τότε κρατικές υπηρεσίες ελάχιστα ενδιαφέρονταν για τα προβλήματά της και οι πολιτικοί μετάβίας καταδεχόντουσαν,ακόμα και προεκλογικά,να την επισκεφθούν.Την είχαν στ’άγραφα...,παρά το γεγονός ότι ζούσαν εκεί εξακοσιοι μόνιμοι κατοικοι(σημερα εχουν απομείνει λιγότεροι απο τριακόσιοι)
.
Φωτ.1Χάρτης της ανατολικής Λοκρίδας με τις θέσεις των Νεολιθικής Πρωτοελλαδικής,Μεσο-
ελλαδικής και Υστεροελλαδικής (Μυκηναϊκής)εποχών.Δεν σημειώνεται όμως η Άγναντη, στην
κτηματική περιφέρεια της οποίας (θέση«Καστρί–Ταχταλί») έχουν ευρεθεί λείψανα οικισμού
Πρωτελλαδικής, Μεσοελλαδικής και Μυκηναϊκής εποχών και η θέση αυτή έχει κηρυχθεί ως
αρχαιολογικός χώρος.


Δεν φανταζόμουνα όμως ότι ήταν ποτέ δυνατόν να μην είναι σημειωμένη η Άγναντη σε σύγχρονο αρχαιολογικό χάρτη της Λοκρίδος,(Φωτ.1)τη στιγμήμήπουολόκληρο μυκηναϊκό νεκροταφείο είχε ανασκαφεί το 1969 και είχε αποδώσει αξιόλογα μυκηναϊκά ευρήματα που κοσμούν το Αρχαιολογικό
Μουσείο Θηβών και έχουν καταχωρισθεί στα «Χρονικά»

του Αρχαιολογικού Δελτίου, πριν από τόσα χρόνια.
Αυτή η «εξαμελείας»**παράλειψη μεώθησε στηνεπιλογή της σημερινήςεισήγησης με θέμα:
«Η Μυκηναϊκή Άγναντη Λοκρίδος».
**Απατώντας ηαρχαιολόγος Φανουρία Δακορώνια,μετά την ανάγνωση της εισηγήσεως,υποστήριξε οτι η Άγναντη ανήκε στη σφαίρα επιρροής των Φακαίων και γι αυτό δεν σημειώνονται στο χάρτι οι Μυκηναικοί τάφοι
ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΑΓΝΑΝΤΗ ΛΟΚΡΙΔΟΣ
Ερώτηση καθηγητή και απάντηση... 
Στην επί πτυχίω εξέταση του μαθήματος της ΠροϊστορικήςΑρχαιολογίας,το1958, ρωτήθηκα από τον
αείμνηστο καθηγητή και ακαδημαϊκό Σπυρίδωνα Μαρινάτο, μεταξύ των άλλων, και πού υπάρχουν
μυκηναϊκά μνημεία. Μετά την ορθή και εμπεριστατωμένη απάντησή μου ο καθηγητής με ξαναρώτησε:
«Και πού αλλού;»
Κι εγώ είπα:
«Πιθανόν και στο χωριό μου».
ΟΜαρινάτος χαμογέλασε ικανοποιημένος
...
2.Γιατί αυτή η απάντηση...
Η απάντησή μου δεν ήταν τυχαία. Ένα χρόνο πριν,τοΦλεβάρητου1957,είχε παραδοθεί και τοποθετηθεί στο μικρό Αρχαιολογικό Μουσείο του Παν/μίου Αθηνών,τεμαχισμένο στα δύο,μυκηναϊκό ξίφος του 1450 π.Χ..
Το είχε βρει αιγοβοσκός στηθέση «Αϊ-Ηλιάς» της «Πλιέσιας»,απέναντι και πολύ κοντά από το μοναδικό σε έκταση , βατότητα και ομορφιά δρυοδάσος, το δεντριά όπως το λέμε οιντόπιοι,της Μπόκλωνας.Ήταν σχεδόν ολόκληρο,όταν βρέθηκε.Αυτός κι ένας άλλος φίλος του το έσπασαν
στη μέση ,για να ιδούν αν ήταν χρυσό.Το ένα απ’αυτά τα δύο κομμάτια μού το έφερε ο γιδοβοσκός Χρήστος Παπαδημητρίου να το ιδώ.Παρατήρησα ότι στη ράχη του έφερε τη μυκηναϊκή σπείρα και κατάλαβα ότι είχε επιστημονικό ενδιαφέρον.Το ζήτησα και του είπα ότι θα το παραδώσω στον καθηγητή, που ήταν ο πλέον αρμόδιος να αποφανθεί γι αυτο ,και του υποσχέθηκα οτι θα αποζημιωθεί.
3.Οι καθηγητές αποφαίνονται
οι καθηγητές Μαρινάτος και Κοντολέων,αποφάνθηκαν ότι πρόκειται για μυκηναϊκό ξίφος του1450 π.Χ.και μου είπαν ότι, για να δοθεί αποζημίωση, έπρεπε να παραδοθεί και το άλλο κομμάτι. Επιστρέφοντας στο χωριό μου έπεισα το Χρήστο Παπαδημητρίου να μου το παραδώσει.
4.Επιτόπια εξέταση... 
Πρώτη μου φροντίδα ήταν να επισκεφθώ τον τόπο ανεύρεσης, ώστε να μπορώ να περιγράψω την
περιοχή και να ενημερώσω του καθηγητή και τοπογραφικά.
(Φωτ.6,7,8).
Με ένα σκαρίφημα της θέσεως,που είχε τα χαρακτηριστικά οχύρωσης,καιμεένα επεξηγηματικό υπόμνημα παρέδωσα και το δεύτερο κομμάτι του ξίφους, το οποίο οκαθηγητής τοποθέτησε στο μικρό Αρχαιολογικό Μουσείο της Φιλοσοφικής Σχολής. Ένα χρόνο αργότερα ο Χρήστος Παπαδημητρίου αποζημιώθηκε με το ποσό των 1000 δραχμών.Ειρήσθω εν παρόδω ότι ο μισθός του πρωτοδιοριζομένου δασκάλου ήταν τότε1400 δραχμές.
5.Στο βιβλίο μου γράφω...
Για το εύρημα αυτό γράφω στο βιβλίο μου «Ιστορία και Μνημεία Φθιώτιδος» τα ακόλουθα:«Εσχάτως απεδείχθη ότι η περιοχή Αγνάντης έχει ιστορίαν μακρότατην.

Φωτ.5.Άποψη τηςΆγναντης από το ΝΔ.Στο βάθος
ο«Σπαρτιάς»,μία απ’τουςδύο κορυφές της «Κνημίδας»,όπου η φρυκτωρία,το"χτήρτιο"

Τούτο μαρτυρούν τα σωζόμενα μνημεία και ευρήματα, τα οποία είναι η ασφαλεστέρα πηγή δια την μελέτην του παρελθόντος ενός τόπου.Από τη πλευράς, λοιπόν, αυτής η γη της Άγναντης ηυτύχησε
να προσφέρη ξίφος Μυκηναϊκής Εποχής(1450π.Χ.),με ωραιοτάτην επί της ράχεώς του σπείραν,εις δε τον χώρον ανευρέσεώς του διατηρούνται εκδήλως ίχνη οχυρώσεων,κτισμένων διά λογάδων λίθων (ξηρολιθιάς) κατά ζώνας, μέχρι της κορυφής του αποκρήμνου λόφου,όπου το ερειπωμένον εξωκκλήσιον ̈Προφήτης Ηλίας ̈. Τας βασίμους ελπίδας, τας οποίας εδημιούργησε το εύρημα τούτο,επηλήθευσε προσφάτως(1969)η αρχαιολογικήσκαπάνη».
6.Επαλήθευση...
Από τους πρώτους μήνες,μετά την ανάληψη των καθηκόντων τού εκτάκτου επιμελητή αρχαιοτήτων(1965),παραιτηθέντος του ακαμάτου
συναδέλφου Χρήστου Καραθανάση από τη θέση αυτή,έβαλα ως στόχο την επιβεβαίωση της βάσιμης υποψίας μου ότι στη θέση «Κριθαριά»,νοτιοδυτικά της Άγναντης,
(Φωτ.10)ο λαξευμένος στο επικλινές έδαφος του οικοπέδου Σουσώνη μεγάλος λάκκος,μέσα στον οποίο και έξω από τον οποίο επαίζα με τα παιδαρέλια του χωριού,ήταν συλημένος μυκηναϊκός τάφος.
(Φωτ.11-12)
Κάλεσα,λοιπόν,το φίλο προϊστάμενο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Θηβών, στην οποία, αρχαιολογικώς, υπαγόταν ο ΝομόςΦθιώτιδος,και μαζ ίεπισκεφτήκαμε,μεταξύτωνάλλων,και τα
χωριά Άγιο Κων/νο και Άγναντη. Ο εξαίρετος αρχαιολόγος Νικόλας Φαράκλας,που πολύ αργότερα έγινε καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης,κατα την επίσκεψή μας στην θάση "Κριθαριά"ύπαρξης μυκηναϊκού τάφου βεβαιότητα!Κατέληξε μάλιστα στο]συμπέρασμα ότι ο συλημένος αυτός μυκηναϊκός τάφος είναι ένας από ολόκληρη συστάδα ασύλητων μυκηναϊκών τάφων
που υπήρχαν εκεί.

7.Μέτρα προστασίας...
Πρώτη μου φροντίδα ήταν η προστασία του χώρου από τη μανία των αρχαιοκαπήλων που λυμαίνονταν ολόκληρη την περιφέρειατης Άγναντης.
Γι’αυτό και με το10/30-8-1966 έγγραφό μου προς τον Αστυνομικό Σταθμό Αγίου Κων/νου ενημέρωσα τον αστυνόμο σχετικώς και τον παρακάλεσα να προστατεύσει την περιοχή.Το ανωτέρω έγγραφο κοινοποίησα στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Θηβών,στο Νομάρχη Φθιώτιδος και στην Υποδ/ση Χωροφυλακής Αταλάντης.
8.Ζητείται πίστωση...
Ακολούθησαν τα δίσεκτα χρόνια και ο Νικόλας Φαράκλας απηλλάγη των καθηκόντων του.Τον διεδέχθη άλλος προϊστάμενος στην Εφορεία Αρχ/των Θηβών,ο Θεόδωρος  Σπυρόπουλος,του  οποίου το  ενδιαφέρον για τις αρχαιότητες της Άγναντης προκάλεσα*.
Έπρεπε με κάθε θυσία να ερευνηθεί ο χώρος ,όπου ο συλημένος μυκηναϊκός τάφος.Για να γίνει όμως αυτή η ανασκαφή χρειαζόταν πίστωση,που θα εχορηγείτο μόνον,αν οι τάφοι κινδύνευαν νασυληθούν από αρχαιοκάπηλους.Τέτοιος κίνδυνος ήταν βέβαια υπαρκτός,αλλά έπρεπε να πεισθεί το αρμόδιοΥπουργείο Πολιτισμού.Με επείγουσα,λοιπόν,αναφορά μου και αλλεπάλληλα
τηλεφωνήματα,για απόπειρα αρχαιοκαπήλων να συλήσουν τους τάφους,πείστηκαν και οι αρμόδιοι του υπουργείου*
*
Φωτ.9.
*.Ο Θεόδωρος Σπυρόπουλος γράφει: «Ο φιλάρχαιος ζηλωτής κ.Τριαντ.Παπαναγιώτου είχε την επαινετήν πρωτοβουλίαν δια την έρευναν του πρώτου νεκροταφείου τΟ οποίο ευρίσκεται εις την ιδιαιτέραν του πατρίδα».
Εκδίδεται η 1173/19-8-69 διαταγή της Εφορείας Αρχαιοτήτων Θηβών και,βάσει αυτής, ο πεπειραμέ-
νος φύλακας αρχαιοτήτων Αθανάσιος Χατζηνικολής ανεβαίνει στην Άγναντη (20-8-69) και αρχίζει με
εργάτες τις ανασκαφές.
Παρών σε καθημερινή σχεδόν βάση ο προϊστάμενος της Εφορείας Θεόδωρος Σπυρόπουλος και περιοδικώς ο ομιλών.
10.Η απήχηση του αποτελέσματος...
Ο τοπικός τύπος,μεταξύ των άλλων,έγραψε:«Παλαιός μυκηναϊκός τάφος κατεστραμμένος,στη θέση «Κριθαριά» της Άγναντης,απετέλεσε αφορμήν να αναφέρη σχετικώς στην Εφορεία Αρχ/των Θηβών ο Έκτακτος Επιμελητής ΑρχαιοτήτωνΤριαντ.Δ.Παπαναγιώτου και ο προϊστάμενος αυτής Θ.Σπυρόπουλος να ζητήσει ανάλογον πίστωσιν...από την περασμένην
Τετάρτην (22-8-69) συνεργείον της εφορείας ανέσκαψε μυκηναϊκόν τάφον του 13ου
π.Χ.αιώνος,όστις παρουσιάζει αξιόλογα πήλινα και χάλκινα ευρήματα,προχωρεί δε και στην
ανασκαφή ετέρων τάφων τής αυτής περίπου εποχής...
Φωτ.10.Ηθέση«Κριθαριά»,οικόπεδο «Σουσώνη, όπου το μυκηναϊκόν εκροταφείο.Κάτω από το στέ-
γαστρο είναι ανεσκαμμένος μυκηναϊκός τάφος,που χρησιμοποιείται,δυστυχώς,για χοιροστάσιο(γου-
ρουνοκούμασο).
Φωτ.11-12Ο συλημένος μυκηναϊκός τάφος που
οδήγησε στη νανασκαφή των υπολοίπων πέντε.
**. Το λίγο «αλατοπίπερο» δηλ η υπερβ
(Φωτ.13,14,15,16)
11.Αναγκαία παρέκβαση...
Ας μου επιτρέψουν οι παρόντες ειδικοί να αναφερθώ χάριν των μη ειδικών σταγνωρίσματα
των τάφων της περιόδου των μυκηναϊκών χρόνων
. Οι Έλληνες της Μυκηναϊκής Εποχής διαλέγουν χαμηλούς λόφους και ανοίγουν τους τάφους τους στο πέτρωμα, το οποίο πρέπει να είναι μαλακό, ώστε να λαξεύεται εύκολα.Πρέπει επίσης να μην είναι σαθρό αλλά συμπαγές,για να αντέχει και να μην πέφτει.
Στο μυκηναϊκό τάφο διακρίνομε τρία μέρη: το δρόμο, το θυραίο άνοιγμα και το θάλαμο.
Το μήκος του δρόμου ποικίλλει ανάλογα με τη θέση του τάφου στην πλαγιά του λόφου,να είναι δηλαδή μικρότερο ή μεγαλύτερο. Η κλίση του μικρότερη ή μεγαλύτερη προς το θάλαμο του τάφου. Στην περίπτωση των μυκηναϊκών τάφων της Άγναντης οι δρόμοι είναι επικλινείς.Αλλά τι
είναι ο δρόμος;Πρόκειται για όρυγμα λαξευμένο,μια σούδα δηλαδή που  αρχίζει από ελάχιστο βάθος και όσο προχωρεί προς τη θύρα του θαλάμου γίνεται βαθύτερο που ξεπερνάει το ύψος του θυραίου ανοίγματος.Τα τοιχώματα μπορεί να είναι κατακόρυφα ή να συγκλίνουν προς την κορυφή τους
Φωτ.13-14.Εσωτερικό των τάφων με τα οστά των νεκρών και τα ευρήματα,όπως βρέθηκαν,κατάχώραν.
†.Όπως αυτά περιγράφοντα ιαπό τον ανασκαφέα Θεόδωρο Σπυρόπουλο,τη Φανουρία Δακορώνια και τον αείμνηστο Χρήστο Τούντα,καθηγητήτου Παν/μίου.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ


Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Ανακαλύψτε 21 παραλίες στο Νομό Φθιώτιδας (Εικόνες & Χάρτες)

Απο που πήρε το ονομά της η λουτρόπολη των Καμένων Βούρλων.Ποιά η σχέση της με την πλούσια κωμόπολη των Βουρλών της Μικράς Ασίας που κάηκε απο τους Τούρκους

Το "παπούτσι της νύφης",Ήθη και έθιμα του γάμου στο Μώλο.(video)